De ondertekening van de overdracht door Gerda Brethouwer en Claire Vaessen (rechts). Burgemeester Anton Stapelkamp en loco-burgemeester Joost Reus (staand rechts) kijken toe. Foto: Lydia ter Welle
De ondertekening van de overdracht door Gerda Brethouwer en Claire Vaessen (rechts). Burgemeester Anton Stapelkamp en loco-burgemeester Joost Reus (staand rechts) kijken toe. Foto: Lydia ter Welle

Haardplaat keert terug naar Culemborg

Algemeen

AALTEN - In het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten vond vrijdagmorgen de officiƫle overdracht plaats van een haardplaat aan het Elisabeth Weeshuismuseum in Culemborg. Burgemeester van Aalten Anton Stapelkamp en loco-burgemeester Joost Reus van Culemborg waren getuige van het ondertekenen van de overdrachtspapier door directeur Gerda Brethouwer van het Onderduikmuseum en Claire Vaessen, voorzitter van het Weeshuismuseum in Culemborg. De fysieke verhuizing van de haardplaat vindt - vanwege het immense gewicht - plaats op dinsdag 26 maart, door een professioneel verhuisbedrijf.

Door Lydia ter Welle

De 17e-eeuwse haardplaat met daarop de wapens van Georg Friedrich, graaf von Waldeck (1620-1692) en zijn vrouw Elisabeth Charlotte, gravin van Nassau-Siegen - beiden waren verwant aan het Nederlandse vorstenhuis - stond oorspronkelijk in het kasteel van Culemborg. De bouw van kasteel Culemborg begon eind 13e eeuw. Daarna breidde het langzaam steeds verder uit. In het Rampjaar van 1672-73 werd het door Franse troepen grotendeels verwoest. Uit de 'Historische beschryvinge van Culemborg', door Voet van Oudheusden, blijkt dat de gehele hoofdburcht in 1735 voor sloop werd verkocht, met uitzondering van de Witte Toren: 'Veele Liefhebbers der Oudheid zagen dit noode, maer het moest weg, en dat voor een Somme van 398 Guldens.'. In 1812 verdween ook de laatste toren. De overgebleven materialen, zoals lood, stenen, balken en leien werden verkocht en per schip afgevoerd, zodat nu alleen nog de fundamenten in de Kasteeltuin herinneren aan de roemruchte tijd van de heren en graven van Culemborg.

Verkoop
De 'vrederegter van het kanton Aalten' mr. A.C.S ten Bokkel, die ook enige tijd schout was van het schoutambt Aalten, kocht de haardplaat. De plaat sierde de haard van het pand Hoekstraat 5 in Aalten. In 1935 schonk de eigenares de plaat aan de Oudheidkamer van Aalten, nu Nationaal Onderduikmuseum. Enige tijd geleden kreeg het Nationaal Onderduikmuseum van de directeur van het Elisabeth Weeshuis Museum, Nicole Spaans, de vraag of het Onderduikmuseum bereid zou zijn de haardplaat terug te laten keren naar Culemborg. Na intern overleg is besloten om aan dit verzoek gehoor te geven en zo keert een stukje geschiedenis terug naar waar het thuishoort: Culemborg.

Het Elisabeth Weeshuismuseum is gevestigd in het gebouw dat oorspronkelijk gebouwd werd als weeshuis, dankzij een nalatenschap van de eigenaren van het kasteel Culemborg. Claire Vaessen: "Het is het eerste gebouw dat echt als weeshuis werd gebouwd. Meestal werden weeshuizen ondergebracht in bestaande gebouwen, maar dit is speciaal voor gebouwd. Met twee strikt gescheiden vleugels: een voor de meisjes en een voor de jongens. Vanuit de ene vleugel was er zelfs geen zicht op de andere vleugel, en onderlinge contacten waren ten strengste verboden. Dat betekende dat broertjes en zusjes uit een gezin geen contact met elkaar mochten hebben. Alleen bij de kerkgang op zondag konden ze soms een glimp van elkaar opvangen en stiekem naar elkaar zwaaien... " In het gebouw is nu een museum ingericht, en ook onder andere de bibliotheek vindt er onderdak. "En in het bibliotheekdeel van het gebouw krijgt de haardplaat een plekje, in een ruimte waar nog een schouw is. Daar is de plek dan weer mooi 'thuis' in Culemborg. Daar zijn we heel blij mee." Meer informatie over het weeshuismuseum is te vinden op de website.
Van het Culemborgse kasteel resten nog slechts de fundamenten, die vanaf 6 april op zaterdagen te bezichtigen zijn in de Kasteeltuin. Op het terrein werd jarenlang archeologisch onderzoek gedaan. Vele van de bijzondere vondsten worden geƫxposeerd in de Groene Schuur in de Kasteeltuin.


www.weeshuismuseum.nl

De haardplaat. Foto: PR Onderduikmuseum

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant