De schatten van de Oude Helenakerk; secco’s
CultuurAALTEN – De Oude Helenakerk, een Godshuis in eigendom van de protestantse gemeente Aalten, is het oudste gebouw van Aalten. Een monument van onschatbare historische waarde, zeker ook emotioneel waardevol. Gelovigen zijn er gedoopt, getrouwd, hebben er troost gevonden, zijn vanuit deze kerk naar hun laatste rustplaats gebracht.
Door Karin Stronks
De Oude Helenakerk, het oudste gebouw van Aalten, staat trots en fier in het centrum. Opgetrokken in laatgotische stijl. Gewijd aan de heilige Helena, moeder van keizer Constantijn van Rome. Helena bekeert zich tot het christendom omstreeks het jaar 325 en gaat op pelgrimstocht naar Jeruzalem.
De Oude Helenakerk betekent voor velen een herkenning, een beeldbepalend deel van Aalten. Voor veel mensen een waardevol cultureel erfgoed, voor toeristen een bezoek meer dan waard. Een prachtig stuk geschiedenis met vele schatten, kostbaarheden. De oorsprong van de Oude Helenakerk begint twaalf eeuwen terug.
Als Ludger zo’n 1200 jaar geleden de Saksen tot het christendom bekeert in opdracht van keizer Karel de Grote wordt een klein kerkje gebouwd. In latere eeuwen wordt de Oude Helenakerk uitgebreid tot het prachtige bouwwerk wat het nu is. Op de gewelven en muren werden aan het eind van de vijftiende- en het begin van de zestiende eeuw muurschilderingen aangebracht.
De muurschilderingen zijn na de reformatie van meerdere witte kalklagen voorzien, in de Oude Helenakerk wordt vanaf die turbulente tijd het protestantse geloof beleden en uitgedragen. Soberheid is dan de norm, de secco’s worden verborgen, beelden zijn uit de kerk verwijderd.
Rond 1900 wordt tijdens een restauratie van de kerkramen aan de oostzijde van de kerk het gewelf boven het koor blootgelegd. Op dit koorgewelf wordt de hele menswording van Christus verbeeld.
Vanaf 1973 worden op initiatief van gemeentelid wijlen de heer B. Post en kunsthistoricus professor P. Le Blanc een aantal pleisterlagen verwijderd en worden de muurschilderingen, secco’s, kunst van onschatbare waarde, ontdekt.
De secco’s tonen onder andere een grote voorstelling van het Laatste Oordeel en een serie van de Twaalf Apostelen. De secco van de Mariakroning is uniek en vrij zeldzaam en helemaal bijzonder is de voorstelling van Keizer Constantijn met zijn moeder Helena. De muurschilderingen zijn van een uitstekende kwaliteit en trekken na de ontdekking aandacht van de landelijke en internationale media.
De muurschilderingen zijn op zeer zorgvuldige wijze blootgelegd. Laagje voor laagje is de kalk verwijderd, een precisiewerkje. De secco’s blijken van een zeer hoge kwaliteit te zijn. Het is goed mogelijk dat de kanunniken van het voormalig klooster Nazareth, in de volksmond beter bekend als klooster Schaer, in elk geval betrokken zijn geweest bij het aanbrengen van de secco’s, die in deze kerk op een droge ondergrond zijn aangebracht.
De moderne devotie was ten tijde van het aanbrengen van deze secco’s in volle gang. De muurschilderingen zijn aangebracht op de muren en gewelven in de Oude Helenakerk zodat de gewone mensen, die vaak ongeletterd waren of geen Latijn kenden, ook de verhalen van de Bijbel tot zich konden nemen. De kwalitatief hoogstaande muurschilderingen in deze kerk zijn van onschatbare waarde. Eén van de schatten die de Oude Helenakerk in Aalten rijk is.
De blootgelegde secco’s zijn voorzien van een hoogwaardige beschermlaag om eroderen te voorkomen. Deze schatten bevinden zich in Aalten, Achterhoek. Een prachtig en waardevol cultureel erfgoed dat velen behouden willen zien in handen van de Protestantse Gemeente van Aalten, ten gunste voor allen die Aalten een warm hart toe dragen.
Gebruikte bronnen:
Website Oud Aalten, oudaalten.nl
Rondom de Oude Sint Helenakerk - J.G. Ter Horst, E.M. Smilda
