Stemmen uit het verleden fascineren me
Ik heb een oude, met een slinger uitgeruste grammofoonspeler waarop ik bakelieten platen draai met muziek uit lang vervlogen tijden, waaronder aria's gezongen door tenoren van vóór 1950. Tevens ben ik dol op The Comedian Harmonists (Ich wollt ich wär ein Huhn) en ook de stemmen van Johnny Jordaan en tante Leen reizen met enige regelmaat door de kamers van mijn krakende huis uit 1852.
't Liefst draai ik de schijven waarop composities staan van Puccini, want die is me het dierbaarst en dan gezongen door Benjamino Gigli, mijn favoriete oude tenor. Het archaïsche apparaat is als een tijdmachine!
Ik ben zó gefascineerd door oud geluid en ook oude films dat ik eens een keer flink in het ootje genomen ben. 'Rocco, heb je dat gezien gisteren, bij National Geographic?', zei een vriend toen zogenaamd razend enthousiast tegen me. 'Nee. Wat heb je gezien dan?' 'Nou, ze hebben blijkbaar een soort van digitale grammofoonspeler ontwikkeld, waarmee ze in de groeven van stokoude vazen, en ook potten, het geluid uit die tijd hoorbaar kunnen maken. Ze lieten gisteren een geluidsfragment van een markt uit Marrakesh rond 1800 horen. Kippenvel man!'
Er kon met gemak anderhalve haan in mijn mond, want zover stond hij open van onversneden verbazing! Ik geloofde het! Natuurlijk geloofde ik het. ik wilde het gewoonweg geloven! Wat het kleine rotzakje mij op mijn gewillige mouw wilde spelden was niet waar. De fascinatie beroofde me voor één momentje van mijn gezonde verstand.
Ik hoorde eens van een man uit de voormalige DDR die zich op een gegeven moment het stemgeluid van zijn overleden vrouw niet meer kon herinneren. Maar in 1992, na Die Wende, en twaalf jaar na haar verscheiden, vond hij in het Stasi archief allemaal cassettebandjes terug, waarop zo'n beetje alle geluiden van hun toenmalige dagelijkse leventje terug te vinden waren: het toespreken van de poes door zijn vrouw, de deurbel die ging, het pruttelen van de koffiemachine en vele kleine, elkaar toegeblazen tekstwolkjes, bewoond door koetjes en kalfjes. Allemaal zogenaamd achteloze kleine futiele dingetjes. Maar die quasi kleine dingen ontroerden de man het meest van al en ik herken dat en heb dat ook. Nu al. Daar ben ik blij om.
Zo is er een stukkie film uit '92, waarin ik geportretteerd word. Wat ik het leukste vind, is een scène die zich op de achtergrond afspeelt, namelijk dat een postbode, wiens contouren je alleen door het kunstig geslepen glas kan zien, iets door de brievenbus propt. We zijn zo met onszelf bezig terwijl er ondertussen van alles om ons gebeurt. Wie was die man? Ik zoek altijd het verhaal op de achtergrond.
Ik heb dat ook met oude begraafplaatsen, of oude films over pak 'm beet Arnhem of uit mijn geboortedorp. Voorbeeld: er existeert een filmpje van een Amsterdamse trouwerij ergens in de beginjaren van de oorlog en bovenin het beeld zie je vanuit een raam een meisje lachend naar het bruidspaar kijken. Het blijkt Anne Frank te zijn en het is het enige bewegende beeld dat we van haar hebben....