‘Geef de namen een gezicht’
AlgemeenProgramma rond herdenking gefusilleerde mannen Rademakersbroek
AALTEN - Nationaal Onderduikmuseum presenteert de expositie ‘Geef de namen een gezicht – Rademakersbroek’ als resultaat van jaren onderzoek.
Op 2 maart 1945 rond 8 uur ‘s ochtends werden 46 mannen gefusilleerd op een akker aan het Rademakersbroek bij Varsseveld. Tot voor kort kende men slechts hun naam. Maar wie waren deze mannen? Waar kwamen zij vandaan? Welke rol speelden zij bij het verzet? Wat waren hun verhalen? Nationaal Onderduikmuseum doet al jaren onderzoek naar deze tragedie. Na meer dan 75 jaar krijgen de 46 mannen van het Rademakersbroek eindelijk een gezicht.
Massa executie op 2 maart 1945
De razzia van Putten, de executies bij de Woeste Hoeve en de Waalsdorpervlakte zullen velen bekend in de oren klinken. Echter ook in de Achterhoek vindt in de nadagen van de oorlog een dramatische gebeurtenis plaats. Het zuiden van Nederland is al in 1944 bevrijd, de rest van Nederland maakt dan nog een barre winter door. De bezetter voelt zich in het nauw gedreven en tracht met vergeldingsacties het verzet in Nederland te breken. Na een mislukte verzetsactie, waarbij vier Duitse militairen omkomen, worden 46 mannen geëxecuteerd op een akker van boerderij De Tol aan het Rademakersbroek in Varsseveld. Ze zijn als zogenaamde Todeskandidaten uit gevangenis De Kruisberg in Doetinchem gehaald en afkomstig uit heel Nederland. De jongste is pas 18 jaar, de oudste 65.
Jaarlijkse herdenking
De executie van deze 46 mannen (de meesten actief in het verzet) heeft diepe en onuitwisbare sporen achtergelaten op de omgeving en bij de nabestaanden. Jaarlijks is er op 2 maart een herdenking op de plek waar in 1949 een verzetsmonument werd geplaatst. Nabestaanden, betrokkenen en schoolkinderen herdenken jaarlijks gezamenlijk de levens van de 46 vermoorde mannen. Het graan groeit in 1945 op de fusilladeplek hoger en de korrels zijn dikker. “Van dit graan zal niemand eten” zegt de landbouwer E.J. Kraaijenbrink, die het graan oogst. Hij bewaart de aren en vanaf 1949 zijn deze in een stolp bij het monument zichtbaar.
Expositie, requiem en film
Helaas kan ook dit jaar de herdenking bij het monument geen doorgang vinden vanwege de coronabeperkingen. Nationaal Onderduikmuseum heeft alle moeite gedaan een alternatief programma te organiseren. Vanaf 3 maart is in het museum de tentoonstelling te bezoeken met de verhalen van de 46 mannen. Ook dit jaar werken diverse kunstenaars mee aan de expositie, die wordt vormgegeven door Berna Bonekamp. Nabestaande Kirsten Zimmerman, deed in opdracht van het Nationaal Onderduikmuseum onderzoek naar de achtergronden van de mannen.
De inmiddels landelijk bekende musicus/pianist Matthijs Stronks (Aalten 1980) maakt in samenwerking met diverse artiesten een eigentijds requiem ter herinnering aan de mannen.
Joppe Roos (JR Producties) maakt een korte film ter gelegenheid van 2 maart 2022.
Thea Zweerink (Varsseveld) heeft een atelier in de cel van de voormalige gevangenis de Kruisberg waar een van de mannen opgesloten zat. Haar bijzondere serie portretten van de mannen wordt in een aparte expositie in de Marktkamer van het Museum gepresenteerd.
Tevens werken kinderen van de basisschool de Meeander (Heelweg) mee aan het educatieve programma. Bovendien werken ook de Duitse Judith von Tora (spoken word artist) en beeldend kunstenaar Astrid Dekkers mee.