Gasten an taofel!
Gasten an taofel!
‘t Is ne grauwe en grieze dag veur in november. De dag begon dizze morgen met dikke mot en later werd ’t miezerig weer. Ria zat met ne noks gezichte an taofel en reuren minutenlang in eur köpken koffie. Brr. Ze had ’t kold. Ze trok zich ne vest an en zat de verwarming ne paar graden hoger. Bram, de groten zwarte hond, draaien zich ne kaere umme in ziene mande en deed de ogen weer too.
Foi… wat zag ze toch op teggen dizze donkere maonden. Veur eur kon de november- en decembermaond wal estaolen worden. De feestdagen hadden euren glans kats verloren.
Heur gedachten gaot weer terugge naor toen. Het lek allemaole zo mooi, toen ze begin van dit millennium, ne woning buutenaf met ne flink stuk grond hadden ekocht. Johan, eur man, klussen graag in zien vri-je tied en he bouwen d-r ne grote schure bi-j, waor e met zien apparatuur en gereedschap terechte kon. Hee maken sierhekke van smeediezer.
Johan hoppen nog ne kaere veur zichzelf te beginnen. Ria was vrogger warkzaam ewes in de horeca. Ze had heel wat uurkes in de kökken deur ebracht, maor met ’t opruumen d-r bi-j was ’t vake nachtbraken. Sinds kort had ze wark in de zorg ekreggen, de warktieden daor, dee bevelen heur baeter.
Johan had ne groten zwarten waakhond an eschaft. He gaf hum de name Bram. En at Bram buuten was, waogen d-r gin mense wieter dan de poorte te kommen. Zo helen ze kwaod volk op afstand.
In dee grote schure hadden ze nog een feestje egovven toen Johan vieftig werd. Ria had zich de hele waeke daorveur uut esloofd, um ne warm en kold buffet te maken veur alle gasten. Het wier ne mooi feest met familie, buurte en vrienden. Echter… kort daornao veulen Johan zich neet good en he hoosten zich te barsten.
Onderzeuk volgen en toen de diagnose: Longkanker… Net vieftig eworden en dan zo-n bericht. De waereld storten veur hun beiden in mekare. Dree jaor later in november had de slopende zeekte Johan eveld en was e ovverleden. Met de begrafenis was d-r völle volk ewest, maor daornao was ’t al gauw stille eworden. t Verdreet was onmundig en ze ston d-r allene veur. Zo good en kwaod as ’t ging, mos ze wieter.
Met karstaovond was Ria allene naor de nachtmis ewest. t Veel heur heel zwaor. Ze kwam den nacht allene in een stil huus. Hoowal Bram was d-r was en ze wal teggenan kon praoten, zei den niks terugge. De volgende morgen kwam eur breur met de vrouwe op de koffie, maor ovver Johan waogen ze neet good te praoten. Ria kon wal marken dat ze op heite kollen zaten en dat ze eigenlijk zo gauw meugelijk weer weg wollen.
’s Middags was ze uut eneudigt bi-j ne breur van Johan. En hoowal heur schoonzuster eur best had edoane um ne lekker kerstdiner op taofel te zetten, kon ze ’t etten maor moeizaam naor binnen kriegen. ’t Proaten veel moeilijk. D-r hing ne spanning in de loch en ze waren alle dree ne betjen stillekes. Ieder met zien eigen gedachte. Ria ging bi-jtieds naor huus. De hond mos d-r nog uut, zei ze, en zelf mos ze morgen weer op tied an ’t wark.
Ria nömt ne slok van eur koffie. Getsie, harstikke kold ewoden. Ze gooit de koffie deur de götsteen en dut ‘t köpken weer opni-j vol. Wieter peinst ze.
Oh, den aersten oldejaorsavond naodat Johan was ovverleden. Wat ne nachtmerrie was dat. Ze had den dag ne vroggen en ne late dienst ehad in het verzorgingstehuus en toen ze rond tien uur in de auto stappen en op huus an ging, was d-r ne dikke mot. ’t Zicht was amper ne tiental meters. Ze reed stapvoets ovver de grote weg en was bli-j toen ze bi-j de rotonde de afslag naor eur huus kon nemmen. Nog ne goeie viefhonderd meter, dan was ze weer thuus.
Foi, foi… ’t lek wal of ’t zicht steeds slechter werd. Ria mos zich flink inspannen en turen of ze wal good op de weg blif. De dikke mot sloog as ne witte daeken ovver eur hen… Endelijk nao zo-n vieftien minuten, wat veur heur wal uren lek te duren, kwam ze bi-j huus an. Naodat ze de auto eparkaerd had, zoch ze haost op de tast naor de buutendeure. De buutenlamp was nauwelijks nog te zeen.
Ze ging in de kamer zitten en wol de televisie anzetten. Maor den gaf gin sjoeger. Ok de radio deed ‘t neet. De schöttelantenne had deur de dikke mot gin bereik. Zo zat ze te kieken in ne stil huus zonder ok maor enig geluud. Bram, de hond was onder ’t trappegat gaon liggen. Den was as de dood veur al dat vuurwark.
Bah… wat was dit toch akelig. Ze veulen zich helemaol depressief worden en ze had ’t geveul dat ze helemaole allene op de waereld was. Ze ston op, ging naor bovven en krop deepe onder ’t dekbedde. In stilte huulen ze zichzelf in slaop en van de hele jaorwisseling hef ze niks emarkt.
Ria nump ne slöksken koffie. ’t Smaken heur niks. Ok dit jaor hef ze an egovven dat ze met de feestdage ’s morgens en aovonds wil warken, behalve Karstaovond, want dan wil ze naor de karke.
Met de Karstdage kan ze dan in ’t verzorgingstehuus met ne paar eenzame oldjes met etten. Zo ok op oldejaorsaovond. Daornao an ’t wark um de olde leu veur de aovond te verzorgen. At ze net klaor is bi-j de letste client, vrög ne collega van heur of ze den ni-jen van kamer veertien van eur ovver wil nemmen, want ze hef wat langer wark bij ne andere client. “Da-s good.” zeg Ria. At ze de kamer binnenkump, zut ze ne statige griezen man in ne gemakstool achter ne glaesken jenever zitten.
“Moi, ik heite Willem en bun bienao achtentachtig. Hoo heit i-j?” Ria antwoord gevat: “Ik bun Ria en ik bun negenenvaertig.” “Da-s wal heel toevallig", zeg Willem. “Wo’j ok ne glaesken? Daor wo’j lekker warm van.” “Nae”, zeg Ria, “dat spul lust ik neet.” “Jao, wien of bier he-k neet in huus, allene nog maor ne sapjen.” “Mo-k ow naor bedde maken?”, vrög Ria. “Nae, dat kan-k zelf wal, ik heb völle leever a-j nog efkes met mien praot.” Ria dech efkes nao… ach… ze hef jo de tied an zichzelf en as den kaerel verlaegen zit um ne präötjen, wil ze wal effen luusteren. “Doot mien dan maor ne sapjen”, zegt ze.
En dan vertelt Willem zien verhaal. He is al vrog weduwnaar eworden, net vieftig jaor. Hee had zien vrouw verloren bi-j ne auto-ongeluk. Betty heiten ze. Ze was nog maor negenenvaertig. “Net zo old as i-j”, zeg Willem. Van ne andere vrouwe had e nooit meer willen wetten. “Maor of ik daor good an e daone heb, betwiefel ik”, geet Willem wieter.
“Ik menen da-k mi-j aardig kon redden, maor ik bun wal ne ‘einzelganger’ eworden. Begin van dit jaor bun-k van ne trepken evallen en he-k de heup ebrokken. Umda-k gebroek maken van ‘Tafeltje Dekje’, ha-k ’t geluk dat den kaerel mi-j ’s middags von. Zo kwam ik in ’t zeekenhuus en daornao mos ik lange revalidaeren. Maor umdat trappe lopen neet zo best meer ging, he-k de huur van ’t huusken op ezegd en hier ne appartement betrokken, um mien letste dagen hier te slieten."
Ria mot ne träöntjen wegpoetsen, want ’t verhaal van Willem hef heur arg an egroppen. Willem zut dat en zeg: “En i-j dan? Wat bewög ow da-j de feestdage hier an ‘t wark bunt, bun i-j ok allene?” Ria kik hum an. “Hol i-j mien in de gaten?” Willem zeg: “’t Veel op da’j met de Karstdage, ’s morgens en ’s aovonds, ok al hier an ’t wark wazzen. Da-s ok neet veur niks. Ik zee ’t verdreet in ow ogen.”
Ria hef ’t d-r zichtbaor meujte met. Zo-n vrömde kaerel wel eur recht in ’t hart kik. Maor dan kan ze zich neet langer inhollen. Dikke traone rolt ovver eur wangen. Endelijk kan ze heur verhaal kwiet. Willem begrep heur en zeg: “A-j ow harte wilt luchten, kom i-j maor weer an en a-k ow raod kan gevven, zal ik ’t neet naolaoten.” Vanaf den aovond geet Ria waekelijks bi-j Willem op bezeuk veur ne präötjen. Ze leert hum kennen as ne old en wies man.
Ne paar maond later op ne aovond zeg Willem: “Ria, ik marke da-k an ’t ende van mien krachten rake. Ik heb neet lange meer. Kind of kuken he-k neet. En ‘t betjen geld da-k nog hebbe, is veur de begrafenis. Maor veur a-k uut de tied rake, wi-k ow nog ne goeien raod gevven. Do neet zoas ikke, blief neet allene. ’t Laeven mo-j zelf kleur gevven, ne ander dut dat neet veur ow. Ik heb maor ene vraoge an ow. Ria, i-j bunt ne good mense met een warm hart en zorg veur ’n ander. A-k d-r neet meer bunne, wil i-j dan zorgen da-k naost mien Betty kom te liggen?”
“I-j gaot d-r mi-j toch no neet tussenuut?”, vrog Ria. “Nae, nae, Voorlopig bun-k nog wal efkes hier. Maor dan is dat tenminste eregeld.” antwoordt Willem. “Mocht ‘t zowiet kommmen, dan zorg ik daor veur”, zeg Ria en wieters hebt ze d-r neet maar ovver.
Ne paar dage later geet ’s morgens al vrog de telefoon. Ne collega van Ria meldt dat Willem den nacht is in eslaopen. “Heel apart”, zeg ze, “he had ne etui met kleurpotloden in de hande en op dat etui ston ‘Veur Ria’. Snap i-j wat e d-r met bedoelt?” “Jao, da-s mi-j wal duudelijk”
Maor wieter geet Ria d-r neet op in. Ze regelt de uutvaart en zorgt d-r veur dat Willems laatste rustplaats naost zien geliefde Betty is. Völle volk is d-r neet, wat personeel van ’t verzorgingstehuus en enkele naoste bewoners.
’t Is no 2021 en weer is ’t november. Ria vindt ’t nog steeds ‘n nare maond, maor sinds de gebeurtenissen van zo-n vieftien jaor terugge is d-r ne hoop veranderd in eur laeven. En ze hef de gezelligheid en warmte van december weer terugge evonnen en de Karstdagen hebt ok weer meer glans ekreggen.
Zo-n 12 jaor geleden kwam Rudy in eur laeven. Rudy was in alles ne tegenpool van Johan. He begeleidden gehandicapten bi-j ne sociale warkplaatse. In zien vri-je tied luusteren Rudy graag naor muziek en he had wat met historie. Samen gingen ze naor de schouwburg en naor concerten. Of lekker uut etten. Stedentripjes maken of samen fietsen. Of naor ne bedde en brood argens in één of andere streek, daor waren ze ok wal veur te porren..
En op vakantie naor landen, waor ‘t ze anders nooit zol waen ewest. Vanuut heur wark vond ze steeds meer voldoening um veur andere mensen te zorgen. Ze was vanuut ’t verzorgingshuus naor ne stadswiek etrokken um daor mensen te verzorgen.
Maor zo-n vief jaor gelaen kwam daor ok de klad in. Lichamelijk veel eur 't wark steeds zwaorder. De rugge en de benen wollen neet meer metwarken en uutendelijk werd ze arbeidsongeschikt verklaord. Toch zat Ria neet bi-j de pakken neer. Ze verdeepen zich in nummerlogie. Zoch op wat cijfers en samengevoegde getallen veur ne betekenis had veur de mens en gaf daor uutleg an. Zo laeren ze mensen inzicht in zichzelf te kriegen.
Daornaost pakken ze een andere hobby wear op. Kokkerellen. Dat deed ze neet allene geerne veur de familie. Ze kokken zo no en dan ok veur ne paar bekende alleenstaonden. Dat beveel heur zo good, dat ze meer mensen, wel zich eenzaam of allene veulen, uutneudigen um an te schoeven an heur taofel. 't Gaf heur völle voldoening um zo veur de mensen te zorgen.
Vaak dech Ria nog terugge an dee kaere dat Willem heur ne speegel hef veur ehollen. En dat ze d-r met an de slag is egaone. Wat was ze Willem dankbaor! Zo hef heur laeven weer meer kleur ekreggen en ze vunt ’t fijn, dat ze zo wat veur ne ander betekenen kan.
Leu, warme Karstdage en
volle Heil en Zegen in 't Ni-je jaor!
Door Louis Veldhuis
