Nog net in de gemeente Winterswijk. Foto: Bernhard Harfsterkamp
Aan de rand van het Zwanenbroek
Soms moet je even achteruit gaan om een goed overzicht te hebben. Daarom doe ik een stap terug en ga op een bankje aan de Zwanenbroekweg in Winterswijk zitten. Daardoor heb ik een beter overzicht over het Zwanenbroek. In de verte zie ik Bredevoort liggen. Het vestingstadje is vanaf het bankje goed te zien.
Het Zwanenbroek is een van de broek- en goorgebieden, die rondom Bredevoort liggen. Vooral in natte jaargetijden vormden die moerassige gebieden lang geleden een haast ondoordringbare barrière. Van dat grote moeras van weleer is tegenwoordig niet veel meer te zien. In het Zwanenbroek is alles recht en grootschalig. Hier is nog een ruilverkaveling oude stijl in de jaren 70 uitgevoerd. Met natuur en landschap werd nog geen rekening gehouden, het belang van de landbouw stond voorop.
Daarvoor moest een offer gebracht worden, want elders in de gemeente Aalten bleef een ander goorgebied behouden. Alleen in dat Aaltense Goor kun je nog een indruk krijgen van hoe dat landschap er honderd jaar geleden heeft uitgezien. In het Zwanenbroek kun je er niets van terug vinden. Het was een gebied met zandwegen, kleine percelen, elzenhakhout en struwelen. Allemaal verdwenen, op enkele nieuw ingeplante bossingels en bosje na. De beek die voor me stroomt roept het mooie verleden zeker niet op. Het is een brede rechte sloot.
De beek wordt Stuwbeek genoemd en is de bovenloop van de Stortelersbeek, een smalle beek die ontspringt in het Achterwoold. Tot in de buurt van Vivaldi mag die kronkelen, waarna het afgelopen is met de frivoliteit. Het contrast is groot. Langs deze rechte goot is er niets. Een enkele meerkoet en eend wil er nog wel opduiken, en blauwe reiger en grote zilverreiger staan soms in de buurt van de beek geduldig te loeren. Het Zwanenbroek is een polder en ik houd niet van polders, in ieder geval niet in het Nationaal landschap Winterswijk.
Landschappen veranderen. Zouden er in het Zwanenbroek over 30 jaar weer zandwegen en bramenstruwelen en hakhout zijn? Waarom niet? Voor het waterschap is het tegenwoordig geen grote uitdaging meer om een rechtgetrokken beek weer te laten kronkelen en de ruimte te geven. Met enige regelmaat wordt aan natuurherstel langs beken gewerkt. Pak daarom een volgende keer die Stuwbeek aan. Begin met vernatting in het Zwanenbroek, zou ik zeggen. Een bankjeszitter geniet niet alleen van het landschap om hem heen. Zo nu en dan ergert hij zich natuurlijk ook. Daarna ziet hij meteen kansen.
