Broek en veld

18 januari 2021, 11:41

Soms bedriegt het geheugen. Daarin was opgeslagen dat ik een bankje aan de Zomerweg had gezien, aan de rand van het bedrijventerrein. Het was er niet. Wat dan? Door fietsen, want ook even verderop dacht ik wel eens een bankje gezien te hebben. Dat bleek geen vergissing. Op de hoek van de Derde Broekdijk en de Veldweg stond er een.

Met die Broekdijken raak ik altijd in de war. Er zijn er vier en ik weet nooit op welke ik me bevind. De straatnamencommissie, als die er al was, moet weinig fantasie hebben gehad of even geen inspiratie. Erger kan ook. De eerste straat, de tweede straat en zo maar door. Je had dan wel altijd geweten welke het meest recent was aangelegd. De namen Broekdijk en Veldweg zijn overigens wel treffend gekozen voor de omgeving waarin het bankje staat. Broek en veld waren hier honderd jaar alom aanwezig.

waren onderdeel van de woeste gronden, die tot zo’n honderd jaar geleden veel oppervlakte in namen in het buitengebied van Aalten. Die velden bestonden uit heide, opslag van dennen en moerassige delen. Met name heide, ik schreef het eerder, was tot aan het einde van de 19de eeuw belangrijk voor boerenbedrijven. De plaggen werden vermengd met dierlijke mest en maakten de bouwlanden voedselrijker, zodat de opbrengst van de gewassen hoger werd. Totdat het pas “uitgevonden” kunstmest werd gebruikt en de woeste gronden niet meer nodig waren. Ze werden ontgonnen.

De benaming broek wijst er op dat de gronden natter waren. Deze moerassige delen bestonden uit moeras en bossen met elzen en wilgen, soorten die goed gedijen als de grond nat is. Honderd jaar geleden zag je ze ook nog in wat nu boerenland is geworden. Verschil met de uitgestrekte heidevelden was, dat in het broek al wel boerenactiviteit was en er natte weilanden omzoomd door hakhout van elzen ontstonden. Het Aaltense Goor zoals dat nu is geeft er een indruk van. Het was langs de Broekdijk in de jaren 20 van de vorige eeuw nog te zien.

Het landschap in de omgeving van het bankje waarop ik zit is nogal veranderd. Wie er rond 1900 rond wandelde, zou weinig landbouwgronden gezien hebben. Dat is nu anders. Het landschap is uitgekleed, veel bossen, bosjes en houtwallen zijn verdwenen. Het landschap is productiever geworden, maar heeft minder te bieden voor plant en dier en voor menig mens. Daarom is dit toch een bankje waar ik somber wordt. Er moet in deze omgeving veel gebeuren om de biodiversiteit weer te verbeteren.