Burgemeester bezoekt midwinterhoornbouwers
DE HEURNE - Vorige week bracht burgemeester Stapelkamp een bezoek aan de Midwinterhoorngroep Aalten. Op het terrein van de mooi gelegen boerderij van de familie Rutgers aan 't Giebinkslat in De Heurne vinden de jaarlijkse cursussen midwinterhoorn bouwen plaats. Nu het jaar weer richting de Advent gaat, wordt het de hoogste tijd dat de tweede fase van de bouw zijn voortgang krijgt. Burgemeester Stapelkamp was uitgenodigd om bij het zagen en uithollen van de hoorns aanwezig te zijn.
Door Iris Jansen
Burgemeester Stapelkamp was niet bekend met deze traditie en maakte negen maanden geleden tijdens zijn installatie als burgemeester voor het eerst kennis met de midwinterhoorns. Stapelkamp: "Leuk dat elke streek zo zijn eigen tradities heeft. In Yerseke gaan de kinderen op Oudejaarsdag langs de deur met de zelfgemaakte koenkelpot of ook wel rommelpot genoemd. Maar deze kunst van het zelf bouwen van een midwinterhoorn heb ik nog nooit gezien."
Onder het genot van een kopje koffie werd de burgemeester door voorzitter Jan Gerritsen van de Midwinterhoorngroep Aalten ingelicht over de traditie, de herkomst en het vervaardigen van een midwinterhoorn. "In 1989 vond de eerste cursus plaats in De Pol in Aalten. Tot nu toe hebben we zo'n 360 cursisten gehad. Sommige mensen hebben de smaak zo te pakken dat ze meerdere hoorns maken. Elke hoorn heeft zijn eigen grondtoon en daarom wordt er ook altijd op één hoorn geblazen; de klank wordt steeds verder gegeven aan de volgende hoorn.
Volgens oud gebruik mogen de hoorns alleen buitenshuis vanaf de eerste Adventsdag, het anbloazen, tot en met Driekoningen, het afbloazen, geblazen worden. Het gebruik van de midwinterhoorn in Gelderland en Overijssel staat sinds 13 december 2013 als nationaal erkende volkscultuur op de lijst van het Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed; in 1685 is er in Kotten al melding gemaakt van een hoornblazer. Via Duitsland tot in Polen wordt de midwinterhoorn nog traditioneel gebruikt. Bijzonder dat deze traditie nog steeds in ere wordt gehouden."
Willibrord Kruijsen die de cursussen regelt, vertelt aanvullend: "In januari moeten de deelnemers met een zaag het bos in om een geschikte tak te vinden van els, berk of wilg van zo'n anderhalve meter lang. Het hout moet niet te zwaar zijn in ieder geval. Het mooiste is om een tak met een natuurlijke kromming te vinden. Het hout moet tijdens de zomermaanden goed drogen. Daarna wordt hij van de bast ontdaan en rond gemaakt. Natuurlijk moet er ook de vorm aan worden gegeven en dat is veel werk van schuren, schuren en nog eens schuren. Dat werk wordt thuis allemaal gedaan. Daarna komt het moment, zoals nu, dat de pijp wordt doorgezaagd. Dat gebeurt hier machinaal."
Na de nodige uitleg, wil de burgemeester graag het geluid horen van de verschillende hoorns die uitgestald staan. Aan Wim Derksen de beurt om de verschillende grondtonen te laten horen. Ab Tenkink, voorzitter van de Oudheidkundige Werkvereniging Aalten Dinxperlo Wisch, nodigt daarop de burgemeester uit, die na enkele pogingen toch een klank weet te produceren. "Normaal gesproken duurt het drie maanden voordat men redelijk kan meeblazen", vertelt Wim Derksen. Volgens cursist Thijs Lensen, die waldhoorn speelt bij St. Antonius, zijn mensen die een blaasinstrument spelen duidelijk in het voordeel. "Je hebt de nodige lipspanning, de zogenaamde 'embouchure' nodig en dat vergt tijd voordat je dat onder de knie krijgt."
Nadat de zes hoorns waren doorgezaagd, volgde het aftekenen van beide helften. "Naar het uiteinde toe wordt de wanddikte van de hoorn steeds dunner. Het hout wordt met gutsen handmatig verwijderd en daarna wordt de binnenkant zo glad mogelijk geschuurd. Hoe gladder, hoe mooier het geluid", vertelt Kruijsen die met het aftekenen van de wanddikten bezig is. "Over drie weken komt iedereen weer samen en worden de helften weer verlijmd. Dan volgt de afwerking van de hoorn met blanke lak. Als laatste wordt het mondstuk, de happe, geplaatst. In totaal is er zo'n vijftig uur mee gemoeid voordat de hoorn klaar is", wordt de burgemeester verteld, die onder de indruk is van zoveel handarbeid.
De Midwinterhoorngroep Aalten, de ADW Bloazers, is een werkgroep van de Oudheidkundige Werkgemeenschap Aalten - Dinxperlo – Wisch. De werkgroep is tevens lid van de Federatie Gelderse Midwinterhoorngroepen, die zo'n 25 groepen uit de provincie Gelderland verenigt.
www.adwhistorie.nl
