Jos Wessels beschrijft 'bezield erfgoed' in de gemeente Aalten
Verhalen achter de plek vertellen
Door Bernhard Harfsterkamp
BREDEVOORT - Jos Wessels werkt al enkele jaren aan een boek over de geschiedenis van de gemeente Aalten. 'Bezield erfgoed' is de voorlopige titel. In het boek bespreekt hij alle straten en wegen en de bijzondere gebouwen en andere bouwwerken die zich daar in bevinden. Wessels wil kort het verhaal van allerlei interessante plekken vertellen, zodat de bewoners maar ook toeristen iets meer weten over al het mooie en boeiende dat tijdens wandelingen en fietstochten wordt gepasseerd. Wessels hoopt dat het boek in 2019 kan verschijnen.
Onderwijzer in Aalten
Jos Wessels, tot aan de gemeenteraadsverkiezingen nog fractievoorzitter van het CDA, heeft van jongs af aan historische belangstelling gehad. Hij denkt dat dit door de verhalen komt, die zijn moeder uit Gaanderen over de Tweede Wereldoorlog vertelde. Na de middelbare school dacht hij er even over om naar de universiteit te gaan om geschiedenis te studeren. Hij besloot toch om naar de kweekschool te gaan en onderwijzer te worden. Later heeft hij de akte Middelbaar Onderwijs (MO) geschiedenis gehaald, zodat hij als leraar geschiedenis voor de klas had kunnen staan. Een groot deel van zijn werkzame leven was hij echter onderwijzer op een basisschool, waarvan 25 jaar op de Sint Ludgerschool en de Sint Jozefschool in Aalten. Op het laatst werkte hij voor de vervangingspoel in Doetinchem, waar hij voor 120 scholen regelde dat er bij ziekte vervanging kwam.
Historicus in de vrije tijd
In 2013 ging hij met pensioen, waardoor er meer tijd was om met geschiedenis bezig te zijn. Maar het was al lang zijn hobby, ook al was hij nooit leraar geworden. "De MO-opleiding heeft me een gevoel gegeven voor geschiedenis als wetenschap. Het is verleidelijk om mooie verhalen te vertellen, die niet kloppen. Maar we moeten wel beschrijven wat waar is", zegt Wessels. In 1992 begon hij eerst met een onderzoek naar de achtergronden van de familie Wessels. Daarna verdiepte hij zich in de familie van zijn moeder, de familie Hongerkamp die ooit van Barlo naar Gaanderen is verhuisd. In 1997 verscheen 'Nazareth. Bredevoort en zijn katholieken' bij uitgeverij Fagus. Het boek werd geschreven ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de parochie in 'Nazareth', zoals Bredevoort wel werd genoemd. "Aalten stond bekend als het Jeruzalem van de Achterhoek. Het kleine stadje ernaast was dan Nazareth." Mogelijk is het ook een verwijzing naar het klooster dat bij Kloosterdijk 20 heeft gestaan.
'Je gaat met heel andere ogen kijken naar je omgeving; details vallen je meer op'
Column over monumenten prikkelt belangstelling
Voor het boek over de katholieken in Bredevoort bekeek Wessels oude documenten. "In de brandkast van het kerkbestuur bevonden zich nog handgeschreven brieven. De oudste was van 1698." Ook ging hij naar het archief in Anholt om documenten te bekijken. "Het boek liep door in het heden. De verbinding tussen vroeger en nu beviel me wel." Daarna schreef hij nog samen met Ap te Winkel een boek over alle vormen van onderwijs in Bredevoort. De aanleiding voor zijn nieuwe boek was een column van Joop Wikkerink in het Bredevoort Nieuws over de 119 monumenten die in het vestingstadje te vinden zijn. "Samen met mijn vrouw Marijke ben ik 's avonds eens gaan rondlopen om die monumenten te bekijken. Je gaat dan met heel andere ogen kijken. De details gaan je dan opvallen." Zo raakte Wessels geïnteresseerd in het verhaal van de gebouwen en andere historische plekken.
Overzicht per kern en buurtschap
Het boek wordt geen algemene geschiedenis van de gemeente, hoewel Wessels in enkele korte inleidende hoofdstukken in zal gaan op het ontstaan van het landschap en de bewoningsgeschiedenis. In het boek worden per kern en buurtschap de achtergrond van straatnamen kort uitgelegd. "Bij plaatselijke namen zal ik iets meer informatie geven." Zoals over de Roelvinkstraat in Bredevoort, waaraan Wessels zelf woont. "Die is genoemd naar Arnoldus Roelvink, de eerste burgemeester van Bredevoort." Per straat en weg worden daarna de monumenten en cultuurhistorisch waardevolle gebouwen beschreven, maar alleen de buitenkant. "Ik wil geen gedoe met privacy. Wat er binnen te zien is wordt niet genoemd. Ook de namen niet van de huidige bewoners." Historische interessante bruggen en enkele natuurgebieden zoals het Loohuis worden eveneens beschreven.
Zes jaar werk
Wessels is ongeveer zes jaar bezig geweest met het boek. Net als bij zijn boeken over de katholieken en het onderwijs in Bredevoort werkt hij met een begeleidingscommissie, waarin op diverse deelgebieden deskundigen zitten. "Die lezen alle teksten. Als de tweede versie is gepasseerd, worden de teksten persklaar gemaakt." Het wordt ook een boek dat aantrekkelijk is om te bekijken. De helft zal uit oude en nieuwe afbeeldingen bestaan, het liefst afbeeldingen die nog niet gepubliceerd zijn." Wessels gaf begin februari een presentatie over zijn boek in de commissie Cultureel erfgoed. Daarbij gaf hij aan dat er rondom het boek ook educatieve projecten voor jong en oud komen. Ook zullen er presentaties volgen in de buurtschappen en kernen. De leden van de commissie waren enthousiast. Het werd al een belangrijke vraagbaak genoemd voor gidsen, die toeristen rondleiden.