Viering Chanoekafeest in synagoge
AALTEN – Zes jaar geleden werd voor het laatst een dienst gehouden in de Aaltense synagoge. De Dortmundse journalist Alex Völkel hoorde hiervan en kwam op het idee om met een aantal leden van de Joodse Gemeente Dortmund naar Aalten te komen voor de afsluitende viering van het achtdaagse Chanoekafeest. Rabbijn Baruch Babaev van de orthodoxe joodse gemeente in Dortmund ging voor in de dienst die werd bijgewoond door de wethouders Henk Rijks en Henk Wiltink.
Door Karin Stronks
Elf leden van de Joodse Gemeente Dortmund waren op woensdag 20 december te gast in Aalten. Het gezelschap kreeg voorafgaand aan de viering een rondleiding in de Aaltense Musea. Directeur Gerda Brethouwer leidde het gezelschap rond. "De joodse gasten zijn studenten, zeer geïnteresseerd in onze geschiedenis", merkt ze op. Gerda vertelde over onderduikers en het Aaltense verzet, ook wees ze op de bijzondere stukken in het museum. Na het bezoek aan de Aaltense Musea wandelde de groep naar de synagoge voor de viering.
Aangekomen in de synagoge bedekten alle mannelijke bezoekers hun hoofd volgens de regels, met een keppeltje of een ander hoofddeksel. Bij vieringen in een synagoge zitten mannen apart van vrouwen. De joodse vrouwen woonden boven op het bordes de dienst bij. Hugo Kuiper van de stichting Vrienden van de Aaltense Synagoge vertelde over de geschiedenis van de synagoge, na zijn uitleg kreeg Sallo van Gelder het woord. Sallo verhaalde over zijn wonderlijke ontsnapping aan een transport naar het oosten door zich te verschuilen onder de rok van een non.
Rabbijn Baruch Babaev sloeg een gewaad om en de viering begon. De joodse delegatie uit Dortmund sprak gebeden uit, er werden ritmisch buigingen gemaakt. Ook werd er gezongen in het Hebreeuws. De preek ging over het licht, de Chanoekaviering is gewijd aan de viering van de herinwijding van de tempel in het jaar 164 voor Christus, die vijf jaar eerder werd geplunderd door de Seleucidische koning Antiochus IV. De kandelaar vervult een belangrijke rol in deze viering. De slotzin van de preek luidde: "Vind meer licht in de wereld zodat we allemaal bevriend zijn." Na het aansteken van alle negen kaarsen van de Chanoeka-kandelaar kondigde de rabbijn aan dat de viering ten einde was.
Het gezelschap begaf zich naar de stolpersteine die in het trottoir zijn aangebracht voor Friederike Lewy-ten Bosch, haar man Albert Lewy en hun dochter Berta Mathilde die zijn vermoord in de Tweede Wereldoorlog. Een groep kinderen uit Dortmund was aanwezig bij het plaatsen van deze drie Stolpersteine in februari 2015. In 1933 vluchtte Moses ten Bosch vanuit Duitsland met zijn gezin naar Aalten, zijn dochter Friederike en haar gezin volgden in 1938. Het gezin van Ten Bosch overleefde de oorlog, Friederike, Albert en Berta Mathilde werden vermoord. De bijzondere dag werd afgesloten met een koosjere broodmaaltijd bij Elim.
