Rode lijst van burgemeesters
"Die staat op de rode lijst" is een opmerking die ik vaak hoor. Dat komt omdat ik me met enige regelmaat beweeg in kringen van natuuronderzoekers. Die hebben voor planten, paddenstoelen, vogels, zoogdieren, mossen, reptielen en amfibieën lijsten met in hun voortbestaan bedreigde soorten. Nog lang niet voor alle soortgroepen zijn er lijsten, maar al wel voor platwormen, haften en steenvliegen. In de komende jaren zullen er nog veel meer bij komen, want het gaat niet goed met de natuur.
Als ik in andere kringen het begrip rode lijst laat vallen, leidt dat tot verschillende reacties. "Ga je die Piet te Lintums van je opnieuw inlijsten? In het rood? Dat is toch geen gezicht." Of: "Ben je nog steeds bezig met die linkse liedjes?" Zes jaar geleden heb ik samen met een sociaal bewogen muziekliefhebber een top 2000 van rode liedjes samengesteld. Nee, daar ben ik niet meer mee bezig. Om verdere misverstanden te voorkomen vertel ik daarna uitgebreid over nut en noodzaak van rode lijsten. Als na een kwartier de blikken verveeld raken, zing ik soms toch maar een liedje als Power to the people.
Met die rode lijsten wordt soms vreemd omgegaan. Ik ken natuurliefhebbers die het een ereteken vinden als een soort op zo'n lijst staat. Pas dan is het plantje of diertje interessant. "Hoeveel rode lijstsoorten heb jij vandaag tijdens je excursie gezien?", is een veelgestelde vraag. Als ik "geen één" antwoord word ik meewarig aangekeken. "Dan was het zeker geen leuk gebied waar je bent geweest." Toevallig was ik net in de patrijzenenclave van Aalten geweest. Dat is een heel aantrekkelijk gebied, maar rode lijstsoort patrijs ontmoette ik dit keer niet.
Vijf dagen geleden kwam ik er toevallig achter dat er een rode lijst bestaat, die ik nog niet kende. Ik las er over in een twitterbericht van Anton Stapelkamp, de aanstaande burgemeester van Aalten. "In Nederland verdwenen sinds 1900 zes gemeenten per jaar: burgemeesters op Rode Lijst van bedreigde diersoorten", schreef hij. Het was een reactie op verkiezingen die op die dag in enkele gemeenten in Friesland en Gelderland werden gehouden. De reden? Kleine gemeentes werden samen gevoegd.
Op 1 januari 2017 waren er nog 388 gemeenten. Met dat tempo van zes betekent dat er over 65 jaar geen burgemeesters meer zijn. Als je dan naar de acht categorieën kijkt van rode lijsten kijkt, valt dit eervolle ambt al bijna in de categorie "ernstig bedreigd: zeer sterk afgenomen en nu zeer zeldzaam". Dat is inderdaad zorgwekkend. Gelukkig bestaan er soortbeschermingsplannen. Het lijkt me daarom goed dat Stapelkamp na zijn benoeming in Aalten op 22 december het initiatief neemt voor een plan van aanpak "hoe red ik de burgemeester van zijn ondergang?" Het samenvoegen van gemeenten gaat nog wel een tijdje door. Een gemeente Oost-Achterhoek zal er tijdens mijn leven komen. Tenzij er inmiddels is besloten dat "bijzonder karakteristieke gemeenten met zeer kenmerkende eigenaardigheden" de status "nooit op te heffen" krijgen. Stapelkamp zal zorgen dat Aalten daarvoor in aanmerking komt.