Cursussen politiek verzorgen voor de bewoners
Interview met Anton Stapelkamp, deel 2
Door Bernhard Harfsterkamp
AALTEN – Anton Stapelkamp, die in december tot de vijftiende kroonbenoemde burgemeester van Aalten wordt benoemd, werd geboren in Den Haag, maar woonde 45 jaar in Rotterdam. Daar ging hij naar school. Hij studeerde rechten in Leiden en was daarna docent en opleidingscoördinator Openbaar bestuur en Sociale zekerheid bij het ROC Albeda College, een school voor beroepsonderwijs met 20.000 cursisten en 2000 formatieplaatsen.
In 1996 werd hij raadslid voor het CDA in de Rotterdamse deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek met 43.000 inwoners. In 2001 werd hij wethouder om vervolgens in 2011 burgemeester van de Zeeuwse gemeente Kapelle te worden met 12.600 inwoners.
Negen jaar wethouder deelgemeente
De deelgemeente voerde niet alle gemeentelijke taken uit. "Qua omvang was het ongeveer net zo groot als Kapelle met een jaarbudget van 30.000.000 euro en 60-70 formatieplaatsen. Wat betreft organisatie was het vergelijkbaar", zegt Stapelkamp. Als wethouder sta je dan redelijk dichtbij het ambtelijk apparaat en ook de bewoners. "Ik vond het ontzettend leuk werk om te doen, maar ik heb me in 2010 na de verkiezingen teruggetrokken als wethouderskandidaat. Er kwam toen een nieuw college met drie nieuwe wethouders. Ik had te weinig vertrouwen in die nieuwe coalitie en sommige nieuwe collega's. Ze wilden bovendien mij van de kleinste coalitiepartij wel alle zware koppijndossiers geven." Stapelkamp keerde terug naar het Albeda College.
Cursus 'Politiek actief' voor inwoners
Voordat hij weer aan de slag ging als docent en coördinator had hij vier maanden vrij. "Samen met mijn vrouw ben ik toen naar Santiago de Compostella gefietst. Een oom fietste naar dit pelgrimsoord toen hij 60 was, dan moesten wij dat toch ook met 50 kunnen. Ongetraind en met nieuwe fietsen zijn we op pad gegaan." Na 33 dagen zaten de 2475 kilometer erop. "Het was een goede opstart voor onze 'emigratie' naar Zeeland. In totaal zeven weken samen het avontuur aangaan, met achterlating van onze kinderen."
Na een half jaar weer in het beroepsonderwijs werd Stapelkamp in Kapelle op 25 februari 2011 geïnstalleerd als burgemeester. Hij is veel bezig geweest met het versterken en verbeteren van de relatie tussen burger en politiek. Die relatie is tenslotte de basis van onze democratie maar die relatie is tegelijkertijd ook de achilleshiel. Daarvoor werd vier keer de vijfdelige cursus Politiek Actief van Pro Demos georganiseerd. In totaal waren er 120 enthousiaste deelnemers. "Mijn belangstelling voor politiek, staatsrecht en geschiedenis en de ervaring als docent kwamen hierbij samen." Voor veel deelnemers was de cursus een openbaring. Er ontstond veel meer begrip en waardering voor het lastige werk van de gemeenteraad. Stapelkamp organiseerde na de standaardcursus van Pro Demos zelf verdiepingsavonden over integriteit, democratie en rechtstaat en gemeentelijke samenwerking. Met 70 mensen ging hij naar de Tweede Kamer in Den Haag en met 40 bezocht hij het Europese Parlement in Brussel. En D66 doet nu voor het eerst mee aan de raadsverkiezingen, een initiatief van enkele cursisten. "Het leidde tot veel betrokkenheid en tot een leuke band met de cursisten. Je hoort er niet meer bij als je niet bij de burgemeester op cursus was geweest, zei een wethouder gekscherend." Het gaf Stapelkamp enorm veel energie. In Aalten hoopt hij dit soort zaken opnieuw op te pakken, bijvoorbeeld om meer vrouwen bij de politiek te betrekken.
Ervaring met herdenken Tweede Wereldoorlog
Stapelkamp was niet alleen geïnteresseerd in zijn eigen familiegeschiedenis. In Hillegersberg-Schiebroek, twee tot 1941 zelfstandige gemeenten, verdiepte hij zich in de plaatselijke dorpsgeschiedenis en schreef er enkele boeken over, onder andere over de Jodenvervolging. In Kapelle kwam de herdenking van de Tweede Wereldoorlog op zijn pad. Tijdens die oorlog zijn zo'n 700 Fransen gesneuveld in Nederland, waarvan 84 in Kapelle. Er liggen er 228 begraven in Kapelle op een sinds 1950 officieel Frans ereveld. Sindsdien is er jaarlijks een officiële herdenking, maar toen Stapelkamp naar Zeeland kwam was de betrokkenheid van de lokale bevolking en de Franse gemeenschap wat ingezakt. Hij heeft dat nieuw leven ingeblazen. "Het Franse karakter bij de dodenherdenking is weer opgepoetst en we hebben er meer bewoners bij betrokken." Dit leidde vanaf 2013 tot Toujours Kapelle, een Franse week met allerlei activiteiten, zoals Franse Slag Mars en een Franse culturele avond. "Veel verenigingen en alle basisscholen doen jaarlijks mee. Ik heb het gestimuleerd en gecoördineerd en ook bij het Franse parlement subsidie los gepeuterd, maar de activiteiten worden door de mensen zelf georganiseerd." Ook de banden met Orry-la-Ville, het Franse stadje waar het Nederlandse ereveld ligt, zijn verder aangehaald.
Stapelkamp weet dat er in Aalten elk jaar veel aandacht aan die oorlog besteed wordt. "Dat is goed want voor veel mensen is die oorlog geen ver verleden maar nog levende herinnering. Ik zal het eerst maar eens zelf allemaal meemaken, je moet ook geen dingen klakkeloos kopiëren uit je vorige gemeenten maar juist aansluiten bij de lokale gewoonten en tradities. Maar ik las van het voorjaar in de regionale krant dat er in totaal bijna 25 Franse militairen onderdoken bij een boerenechtpaar Reiring in Dale, misschien dat we daar nog iets mee kunnen."
Plan A is uitgevoerd
Kapelle is een vrij probleemloze gemeente, 'welvarend, veel voorzieningen, hoog opleidingsniveau, een sterke sociale gemeenschap'. Een tweede periode als burgemeester was logisch. Toch had hij zich in 2016 al georiënteerd op de toekomst met het volgen van een loopbaantraject voor burgemeesters en hun partners. "Ik heb mezelf daarbij onder het röntgenapparaat gelegd. Bevestigd werd dat het burgemeesterschap mij past en dat ik er energie van krijg." Als hij twaalf jaar burgemeester was gebleven in Kapelle was hij echter al in de 60 geweest en dan wordt het lastig om nog iets anders te gaan doen. Om er daarna nog een derde periode aan vast te knopen leek Stapelkamp niet verstandig. " Rationeel was dit een prima moment voor een overstap, maar Aalten trok vooral emotioneel heel sterk. Burgemeester in Aalten worden was plan A, Plan B was voor later als A niet lukte." Een plan dat een succesvol resultaat kreeg. Daardoor krijgt de gemeente een burgemeester met een warme belangstelling voor geschiedenis, die ervaring heeft met het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en die ook in Aalten, Dinxperlo en de andere kernen meer bewoners wil betrekken bij de lokale politiek.