Illustratie: Marc Weikamp
Illustratie: Marc Weikamp

Boeren, burgers en buitenlui | Er stroomt Berkelwater door de aderen van Peter Nieuwenhuis

XInterviews & Achtergrond

ACHTERHOEK - In Boeren, Burgers en Buitenlui spreken we met inheems, import en idealist over hoe het leven in de Achterhoek is. We evalueren en fantaseren en Marc Weikamp zal illustreren, omdat de regio er is om te eren. Deze week eigentijds gesprek over vroeger, met Peter Nieuwenhuis. Peter is onder andere voorzitter van de Historische Vereniging Borculo en maakt als geschiedenisfanaat bevlogen zichtbaar waar zijn stad vandaan komt- en nog altijd voor staat. “Ik wil de geschiedenis behouden voor de volgende generatie.”

Door Eva Schuurman

“Nieuwenhuis van de Buut’nsingel”, was steevast het antwoord van Peter op de vraag van wie hij er eentje was. “Dan was het ijs gebroken en kreeg je alles voor elkaar.” Zijn grootouders hadden van 1936 tot 1954 een café op de Buitensingel te Borculo, maar ook toen ze naar Geesteren verhuisden bleef zijn oma een sociaal middelpunt. “Ze woonden naast de oude dokter De Haan, bij een overvolle spreekkamer gingen patiënten voor de koffie naar Mies.” Het maakt dat maatschappelijke betrokkenheid in het DNA van Peter Nieuwenhuis opgenomen is, al kwam dat besef bij de geboren en getogen Borculoër pas tijdens het afscheid van zijn vader.

Het afdelingshoofd van de school waar vader Nieuwenhuis doceerde las voor uit brieven en kaartjes van leerlingen. “Er was een brief bij waarin iemand schreef dankzij mijn vader wiskunde niet te hebben laten vallen en dat hij nu zelf wiskundeleraar was. Zo’n inspirerende leraar als mijn vader heb ik nooit gehad hoor.” In plaats daarvan loopt Peter nu enthousiasmerend door het centrum van zijn stad om aan verse aanwas en inheemse bekenden te vertellen welke unieke geschiedenis samengaat met hun gevoel van thuis. “Nieuwe inwoners uit Leiden en Haarlem willen graag weten waarom we septemberfeesten hebben en waar ze nou eigenlijk zijn gaan wonen.”

Dankzij een historische tijdlijn door de straten van Borculo, talloze bronzen beelden, muurgedichten, een app die meewandelt en de vierdelige documentaire die verhaalt over de Stad en Heerlijkheid Borculo is Peter nu wellicht zelf de bevlogen docent geworden die hij nooit had. “Ik heb de genen van mijn vader, ik geef de geschiedenis door.” Wanneer ik Peter vraag naar wat er in al die eeuwen nooit veranderd is, noemt hij direct het ‘naoberschap’. “Het gevoel op elkaar terug te kunnen vallen, elkaar bijstaan, via de achterdeur naar binnen gaan en wat voor elkaar doen. We hebben die nostalgie behouden in dit idyllische Berkelstadje.”

‘Borculo, al eeuwen oud met de pracht van de Berkel, het blauwe goud’

Toen Peter Nieuwenhuis op zijn zestiende jaar begon met stamboomonderzoek was hij de jongste in het archief, tussen de stoffige boeken vond hij een weg terug naar wie hij aan het worden was; een weg vooruit vanuit de geschiedenis. “Als je je eigen historie kent, maakt het de zoektocht makkelijker naar je identiteit.” Het is dan ook niet gek dat Peter gastlessen in het basis- en voortgezet onderwijs verzorgt, hij gunt ieder kind het enthousiasme zichzelf te leren kennen vanuit hetgeen al geschiedde. “Dat de puzzelstukjes in elkaar vallen.” Er komt een moment dat ze - net als Peter - denken: “Oké, er was waar ik opgroeide misschien niet veel te beleven, maar wat had ik het er goed.” Inmiddels ziet Nieuwenhuis in diezelfde archieven steeds vaker jongelui. “Ze zoeken naar hun eigen plek in het gebied waar hun voorouders 400 jaar geleden ook al woonden.”

Aan dat enthousiasme en die ontdekkingsreis hoopt Peter iets toe te voegen; op de weg naar waar je van wegkomt. “Ik hoop dat de mensen sneller beseffen hoe fijn we het hier hebben en hoe belangrijk de geschiedenis is voor je eigen identiteit en die van de plaats, als je die kent ben je volgens mij gelukkig.” Dat zo te stellen doet hij uit eigen ervaring, want ondanks het verdriet van het vroege verlies van zijn ouders bracht het hem op een pad van zingeving. “Het heeft me geholpen bij de verwerking en de zoektocht.”

En zoals destijds ook het café van zijn grootouders aan de rand van de stad stond, staat zijn eigen huis dat nu ook; met uitzicht op een weidse groenstrook en een deur als portaal naar het buitengebied. “Willem Sluiter gaf het al aan, heel vaak dachten mensen dat zijn ‘vreugt’ over de hele regio ging, maar het ging ook bij hem over zijn eigen plek. Ik voel dat ook zo.” Of zijn eigen zoon (Marc Cornelis Willem) naar de Berkeldichter is vernoemd, vroeg ik Peter niet. Wel spraken we over hoe hij - net als Willem de 5de - de vijfde Willem in zijn eigen stamboom is. Met dat besef onthulde de jonge Willem Nieuwenhuis het bronzen beeld van de man die de Heerlijkheid Borculo kocht in 1777. “De Heerlijkheid was net als Monaco nu is, een onafhankelijk staatje met een gigantisch kasteel. Er waren vier grote stadspoorten en iedere inwoner had er verplicht een ijshaak om de grachten mee vrij te houden. Dit te weten laat je fantasie bijna op hol slaan over hoe het er toen uitzag, ik wil dat zo dicht mogelijk naar me toehalen.”

Het is niet heel verwonderlijk dat Peter Nieuwenhuis noemt Berkelwater door zijn aderen te hebben stromen, hij laat je deinend meevaren in vroegere- en toekomstdromen. Bescheiden neemt ie met zijn bevlogenheid en kennis het podium dat zijn streek inmiddels ook durft te bestijgen. “We zijn geen achtergesteld gebied meer. We zijn een parel tussen water, bos en heidezand; dees Heerlijkheid tussen Münsters en Gelre’s land.”*

*Schuingedrukte tekst is geschreven door Peter Nieuwenhuis.


Illustratie: Marc Weikamp 

8 keer 8erhoeks met Peter Nieuwenhuis

Favoriete plek in de Achterhoek:
“Het is de veelzijdigheid en tegelijkertijd de goede combinatie van de Achterhoek die het zo aantrekkelijk maken. De Hanzestad Zutphen, Kasteel Bergh, het Galgenveld in Borculo. Maar de watermolen aan de Berkel in Borculo is toch wel mijn favoriet.”

Mooiste bedrijf/organisatie in de Achterhoek:
“Meilink in Borculo. Een familiebedrijf dat bijna 150 jaar bestaat. In 1874 begonnen als houthandel en zagerij onder de familie Meilink. Onder leiding van Frits en Wim Braam en later Jacques en Peter Rikken is men zich gaan specialiseren tot het fabriceren van kisten. Tegenwoordig niet meer ‘alleen’ verpakken, maar ook het vervoeren van de verpakte goederen naar bestemmingen over de hele wereld. Ze zijn marktleider in de Benelux en ook internationaal behoort Meilink tot de top in industrieel verpakken.”

Mooiste gebouw in de Achterhoek:
“Kasteel Ruurlo. Mooi om te zien hoe dit eeuwenoude gebouw is voorzien van een moderne glazen kubus en glazen brug en zo een nieuwe invulling heeft gekregen, waarbij een stuk nationaal cultureel erfgoed wordt beheerd en doorgegeven aan de volgende generatie.”

Meest inspirerende Achterhoeker:
“Er zijn veel mensen die mij inspireren door de wijze waarop zij zich voor de maatschappij inzetten. Maar zonder twijfel noem ik mijn vader Jan Nieuwenhuis (1948-2008). Na twee jaar als leerkracht Wiskunde aan het Rijksscholengemeenschap te Gorinchem, kwam hij in 1970 terug naar de Achterhoek. Bijna 40 jaar gaf hij les aan het Marianum in Groenlo en bij zijn uitvaart bleek wat hij had betekend voor de school, (oud-)leerlingen en collega’s. Dit heeft zeer grote indruk gemaakt op mij.”

Favoriete Achterhoekse artiest/kunstenaar:
“Suzan & Freek met het nummer ‘Blauwe dag’. Onlangs hebben ze ook een lofzang op de Achterhoek gemaakt met rapper Snelle.”

Lekkerste Achterhoekse gerecht/drank:
“Het drankje ‘Berkelbitter’ en dan graag opdrinken op de Berkelzomp op de Berkel.”

Mooiste Achterhoekse lied:
“’Blauwe dag’ van Suzan & Freek. Zelf luister ik geen muziek in het dialect, maar ik moet wel denken aan het nummer van de Grolse Hofzangers ‘Geet de zunne’. Het is een nummer dat mijn vader luisterde; het vertelt over de Achterhoek en geeft ook aan dat iedere plaats er zijn eigen verhaal heeft.”

Mooiste Achterhoekse uitdrukking:
“’Waer iemand duisent vreugden soek. Mijn vreugt is in dees’ achter-hoek’ - 1668 Willem Sluiter - De tekst geeft iets weer van mijn eigen gedachten. Van geluk over- en in de Achterhoek.”


Peter Nieuwenhuis bij zijn favoriete Achterhoekse plek. Foto: Eva Nieuwenhuis, dochter van Peter

Bent u of kent u een goede kandidaat voor deze rubriek? Meld dit dan bij redactie@achterhoeknieuws.nl

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant