Column Dichterbij: Yom HaShoah

Rond de 27ste dag van de maand Nisan, dit jaar 17 april, herdenken Israël en de Joodse gemeenschap de slachtoffers van de Shoah, ofwel de Holocaust. Deze herdenkingsdag, Yom HaShoah, is in 1953 in Israël ingevoerd. Om tien uur ‘s morgens gaat in het hele land het luchtalarm af en neemt de gehele Joodse bevolking twee minuten stilte in acht. Het verkeer ligt gedurende deze twee minuten helemaal stil en automobilisten staan dan naast hun auto. En op allerlei openbare plaatsen worden officiële herdenkingsplechtigheden gehouden.
Ook in Nederland worden er op tal van plekken bijeenkomsten georganiseerd en worden er bloemen gelegd bij plaatsen van herinnering, zoals het monument in Dinxperlo. Het is goed en ik denk ook noodzakelijk de Shoah te blijven gedenken. Ik ken geen ander voorbeeld van een poging om een compleet volk uit te roeien op basis van het idee dat het om minderwaardige wezens gaat. De gedetailleerd uitgedachte en uitgevoerde vernietigingsoperatie is zeer effectief geweest. Ongeveer zes miljoen Europese Joden, waarvan 100.000 uit Nederland, verloren het leven. De meesten werden vermoord in massavernietigingskampen. Ik bezocht zelf meerdere kampen die een rol speelden in die operatie; Westerbork, Auschwitz en Sachsenhausen en in Israël herinneringscentrum Yad Vashem. Het zijn huiveringwekkende plekken die tot nadenken stemmen. Hoe kan het dat mensen hiertoe in staat zijn? Op het oog mensen zoals wij, onderwijzers, managers, secretaresses, artsen, boekhouders en militairen. Mensen die liefhebben, kinderen hebben en vrienden, die genieten van natuur, cultuur en lekker eten. Waar komt die kwaadaardigheid waarop die vernietingsoperatie gebaseerd was, vandaan? En waar komt die Jodenhaat toch vandaan?
Behalve deze Yom HaShoah wordt de Holocaust op tal van manieren en momenten herdacht. Zo zijn er de Stolpersteine, letterlijk struikelstenen, die in het trottoir worden aangebracht. Een initiatief van de Duitser Demnig die zo voor elke vermoorde Jood een herinneringsteken achter wil laten op diens laatste woonplaats. De Vrienden van de Aaltense Synagoge hebben er in Aalten en Bredevoort een heel aantal gelegd. Onlangs is er eentje bijgekomen voor dokter Der Weduwen, bij zijn huis aan de Landstraat. Dat is een bijzondere, want de dokter was geen Jood, maar is gedood mede vanwege zijn inzet voor de redding van Joden in de oorlog.
In Dinxperlo neemt de Stichting Stolpersteine Dinxperlo het plaatsen van Stolpersteine op zich. Daartoe wordt onderzoek gedaan en worden nabestaanden opgespoord, zodat die bij de plaatsing aanwezig kunnen zijn. Het is zeer waardevol werk dat ook ondersteund wordt door de gemeente. Beide organisaties kunnen niettemin een financiële bijdrage vanuit de gemeenschap goed gebruiken.
Wie meer te weten wil komen over ons Joodse verleden kan bij de VVV Aalten een gidsje van een 16-kilometer lange fiets-/wandelroute kopen. In de gids het verhaal van de al in de zeventiende eeuw ontstane Joodse gemeenschappen in Aalten en Bredevoort. Boeiend en tot nadenken stemmend. Op www.stolpersteinedinxperlo.nl vindt u een Dinxpers overzicht waarmee u zelf een tocht kunt plannen. Goed om te doen zo richting 4 mei, bijvoorbeeld samen met uw (klein)kinderen, en een mooie aanleiding voor een goed gesprek.

Tekst: Anton Stapelkamp, burgemeester gemeente Aalten