Lespakket voor basisscholen over Sallo’s ontsnapping

AALTEN - Leraren en vertegenwoordigers van de basisscholen uit de gemeente Aalten ontvingen afgelopen donderdag in het Nationaal Onderduikmuseum het boek ‘Sallo’s ontsnapping’ en de bijhorende lesbrief. Het boek beschrijft hoe de Aaltenaar Sallo van Gelder als jong joods jongetje de Tweede Wereldoorlog overleefde. Een bijzonder verhaal dat niets aan actualiteitswaarde heeft verloren. 

Door Ed Doppen

Het boek laat zien hoe het Joodse leven in Aalten, voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog was. In dit Joodse leven speelde de synagoge een grote rol. Als gebedshuis, maar ook als centrum van het Joodse culturele leven.
De synagoge, gebouwd in 1857, bestaat nog steeds. Ooit druk bezocht door de ongeveer zeventig leden van de Joodse gemeenschap in onze gemeente. Nu in stand gehouden door de Stichting Vrienden van de Aaltense Synagoge, die samenwerkt met het Nationaal Onderduikmuseum om de Joodse cultuur en het verhaal van de Joden in de Tweede Wereldoorlog levend te houden.

Lessenpakket
De Stichting Vrienden van de Aaltense Synagoge, het Nationaal Onderduikmuseum en de Stichting Cultuur Educatie Dinxperlo en Aalten (SCEDA) hebben een aantal jaren geleden de handen ineengeslagen om samen een aansprekend en interactief lessenpakket samen te stellen voor de hoogste klassen van de basisscholen uit de gemeente Aalten.
Onderdeel van dit lessenpakket is een bezoek aan de synagoge en een bezoek aan het Nationaal Onderduikmuseum. Zowel in het Nationaal Onderduikmuseum als in de synagoge wordt het verhaal van Sallo aangehaald, naast de specifieke verhalen die in beide gebouwen verteld worden. De synagoge kent alle kenmerken nog van het oorspronkelijke interieur. Het Nationaal Onderduikmuseum toont veel uit de Tweede Wereldoorlog in oorspronkelijke staat. Je maakt een sprong in de tijd. Bezoekers kunnen zich inleven in de bijzondere, verdrietige, maar ook ontroerende en hoopgevende verhalen van echte mensen.

Alledaags
In het boek en het museum valt op hoe banaal en alledaags de werkelijkheid voor Joodse mensen in Aalten tussen 1937 en 1945 langzaam veranderde. Het duurde lang voordat doordrong dat er een ramp naderde. Toen in 1938 de beruchte ‘Kristallnacht’ plaatsvond in Duitsland, werd ervan uitgegaan dat “zoiets heus niet bij ons zou gebeuren”.
In het boek lees je, als het ware door de ogen van een kind, hoe de situatie stap voor stap verkeerd ging: het ouderlijke Joodse huis wordt (gedwongen) verkocht aan een ‘keurige heer’. Een goed bekendstaande politiefunctionaris voert ‘gezagsgetrouw’ opdrachten uit van de bezetter...
Met de kennis van nu buitengewoon onheilspellend. Hartverwarmend is echter het verhaal van prachtige Aaltense mensen die zonder er zich op voor te laten staan, ziel en zaligheid waagden om hun Joodse medemens te redden. Verhalen van hoop en liefde. En centraal staat de vurige wens dat zoiets nooit meer zou gebeuren…

In het lessenpakket en de ervaringsgerichte opdrachten staat het je inleven in de ander centraal. Wat zou jij doen als...?
Tijdens de overhandiging van de lesbrief staat het Midden-Oosten in brand. Het is oorlog en de gruwelijkheden dringen dagelijks onze realiteit binnen. Een vreselijke reeks acties en reacties leidt dagelijks tot vele doden en onnoemelijk verdriet. Het “nooit meer weer” is een onmogelijke wens gebleken.
Tijdens de “oefenles” wordt door de leraren ook aandacht gevraagd voor de vraag hoe om te gaan met het effect dat de oorlog daar, hier, bijvoorbeeld in de klas heeft. Men is het erover eens dat alleen door in gesprek blijven, te luisteren en oog en oor te hebben voor het verdriet en pijn van de ander, escalatie voorkomen kan worden. Er kunnen wijze lessen getrokken worden uit het recente verleden. Dat dit verleden in Aalten te zien, aan te raken en te ervaren is, zal hopelijk bijdragen aan wijsheid en inzicht voor de komende generaties.
Hoewel het verhaal van de Tweede Wereldoorlog zwaar is, is een bezoek aan de synagoge en het museum dat beslist niet. Er zijn leuke en goede verhalen te vinden.

De lesbrief is ontwikkeld door de Stichting Vrienden van de Aaltense Synagoge en de educatieve dienst van het Nationaal Onderduikmuseum.
Een herdruk van het boek ‘Sallo’s Ontsnapping is mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Gemeente en een gulle gift van Rotaryclub Aalten Wisch.