‘Waar willen wij wonen?’ als thema Eo Wijers Prijsvraag

ULFT – Wat moet je doen om de eigen leefomgeving toekomstbestendig, functioneel en gezond te maken en te houden? Met deze vraag houdt de in 1985 opgerichte Eo Wijersstichting zich bezig, genoemd naar ingenieur Leonard Wijers. De stichting heeft tot doel het stimuleren van ruimtelijke kwaliteit op regionaal niveau, met daarbinnen vraagstukken op het gebied van klimaatadaptatie, energietransitie, voedselproductie, mobiliteit of woningbouw bestuurlijke grenzen.

Door Rob Weeber

Om nieuwe, innovatieve ideeën uit de regio’s te halen, schrijft de stichting om de drie jaar een prijsvraag uit. Multidisciplinaire ontwerpteams uit diverse regio’s buigen zich over het betreffende thema en presenteren dit in de regio. De beste mag door naar de landelijke finale. Het thema voor de 12de editie, 2022-2023, is: ‘Waar willen wij wonen?’ Voor de regio Achterhoek hadden zich negen teams aangemeld. Daaruit werden er door de jury drie geselecteerd die mochten strijden voor een plek in de landelijke finale. Maandag was hun presentatie in de DRU-fabriek in Ulft.

Aardkundig Fundamentalisme
Het eerste team, met de pakkende naam ‘Aardkundig Fundamentalisme’, bestond uit Peter Hermens, Maarten Schenk-Verbruggen, Anne van Geel en Martijn Horst. Het team presenteerde hun visie voor een nieuw cultuurlandschap in de Achterhoek waar de mensen weer verbonden raken met de aarde. Hun ‘Aardkundig Fundamentalisme’ is een fictieve religie die zeven stappen en vergezichten propagandeert om de mensen, regio’s en gemeenschappen weer te verbinden met de aarde. Door nieuwe technieken en ontwikkelingen is de mens ‘ontaard’ en dat moet weer worden teruggedraaid. Infrastructuur bijvoorbeeld is idealiter geen vestigingsvoorwaarde meer, maar een ontsluitingswijze van plekken waar men wil en kan wonen en werken. Doel uiteindelijk is te komen tot een landschap dat in balans is met de aarde en waarin Water, natuur, landbouw, infrastructuur en wonen geïntegreerd zijn.

Operatie Landschap
Het tweede team die zijn presentatie hield was ‘Operatie Landschap’. Dit team, bestaande uit Angéla Kortleven, Carmen van Maercke, Koen Weytingh, Aniek Wierstra, Bauke de Vries, Harry van Duijnhoven en Jaap Spaans ging iets pragmatischer te werk door niet alleen de grote ruimtelijke opgaven te benoemen, maar ook oplossingen te bieden hoe deze aan te pakken. De rode draad van de presentatie is geënt op samenwerken in het gebied aan de grote opgaven die er zijn, zoals droogte, vernatting en woningbouw. Probleem is dat tachtig procent van het land in handen van particuliere eigenaren is, wat gezamenlijke oplossingen bemoeilijkt. Daarom pleit het team voor een aanpak via nieuw bestuur. Dit geschiedt door zogenaamde ‘De Landschappen’, een organisatiestructuur bestaande uit bewoners en bestaande, kleinschalige initiatieven. De rol van de overheid wordt neergezet in het ‘Kantoor van Algemeen Belang’, van waaruit de nieuwe landschappelijke initiatieven worden ondersteund.

Grensoverschrijdende blik
Het derde team, bestaande uit Bart Aptroot, Sumaita Tahseen, Matthijs Bouw, Lot Locher, Lexie Yan, Ioanna Karadimitriou, Paula Knauer, Oscar Brunet, Vic Lagrouw, Wilco Klutman, Robbert Jongerius, Leonoor van Eck, had de naam ‘Naoberschap uit grensoverschrijdende blik’. Anders dan de twee vorige teams presenteerde dit team geen regio-, maar een gebiedsplan, bestaande uit de driehoek Groenlo, Winterswijk en Vreden (D). Voor dit team is de bundeling van reeds bestaande samenwerkingen het antwoord op de vraag hoe je de regie in de streek oppakt om te komen tot oplossingen voor de grote ruimtelijke opgaven. Bestaande samenwerkingen op ruimtelijk gebied moeten onderling verbonden worden en beoordeeld op verschillen en overeenkomsten. Overheden en waterschappen dienen zich hierbij aan te sluiten. Zo moet een lange termijnvisie ontstaan die in kleine stapjes wordt gerealiseerd.

Juryoordeel
Na afloop van de presentaties was het de beurt aan de jury, bestaande uit de Achterhoekse Ellen Klein Gunnewiek, planoloog, een Hans Leeflang, stedenbouwkundige en voormalig rijksambtenaar en tegenwoordig woonachtig in de Achterhoek. Zij kwamen in hun oordeel tot een gedeelde eerste plaats voor team ‘Aardkundig Fundamentalisme’ en team ‘Operatie Landschap’. Zij mogen op 12 oktober hun plannen tijdens de landelijke finale presenteren. Het plan van ‘Aardkundig Fundamentalisme’ was volgens de jury ‘goed doordacht, prikkelend en maakt harde keuzes waar het de pijnpunten betrof’. Het had bovendien een ‘coherente kijk op grensoverschrijdend waterniveau.’ Aandachtspunt was wel de wat paternalistische, ietwat directieve kijk op het geheel. Het team ‘Operatie Landschap’ werd geroemd om de innovatieve aanpak via de nieuwe organisatievorm ‘De Landschappen’, waarin de verschillende stakeholders verbonden zijn.
Voor meer informatie over de Eo Wijers Prijsvraag 2022-2023, kan men kijken op de website.

https://eowijers.nl/