Meetup over grondstoffen in Koppelkerk

BREDEVOORT - Vrijdagavond was er in de Koppelkerk weer een meet-up. Het thema: “Duurzaam bouwen, maar met welke grondstoffen?” Raken de grondstoffen op, moet er meer circulair gewerkt worden, moeten er minder grond- en bouwstoffen gebruikt worden.? Het werd een verrassende ontdekkingstocht naar de mogelijke innovatieve oplossingen. Aangejaagd door Achterhoekse bedrijven.

De drie transities volgens Willy Smit
Volgens de directeur van het Winterswijkse familiebedrijf WAM Van Duren hebben we te maken met drie belangrijke transities in de bouw. Dit ‘omdenken’ betreft energie, materialen en proces. Vooral die laatste is belangrijk. In de toekomst zijn andere vakmensen nodig die met nieuwe technieken en materialen kunnen omgaan. Je ziet dat al in het bedrijf zelf: steeds meer van (bouw)projecten naar (innovatieve) diensten .
De Aaltense Uuthuuskes komen uit de koker van Wam Van Duren. Daarbij is volgens Willy ‘biobased’ en ‘circulair’ de toekomst. Hij bouwt zelf een woonhuis van onder meer stro en leem: bijna volledig biobased. Met hier en daar een snippertje beton. En verder met recycled materialen. Juist die circulaire aanpak vergt een heel ander ontwerpproces. Voorbeeld is het paviljoen bij de Floriade van het bedrijf dat in ongeveer 100 onderdelen uit elkaar gehaald kan worden en verkocht en opgebouwd wordt in Antwerpen. Een dilemma: ja, er moet weer meer productiebos worden aangeplant in Nederland, maar tot de bomen groot zijn, toch maar uit Estland halen.
Interessant project is de Achterhoekse Stadsmiijn: je moet een gebouw niet slopen maar oogsten. Van afval naar grondstof.

Niet haalbaar in 2050
Volledige circulariteit (cradle to cradle) is voor 2050 niet haalbaar volgens Leonie van der Voort. Zij is als bioloog de directeur van Cascade, een vereniging van 18 zeer grote bedrijven die aan grondstofwinning in Nederland doen. Vooral zand, grind, klei en kalkzandsteen. In een paar overtuigende cijferreeksen geeft zij aan dat de vraag nog steeds veel groter is dan het aanbod hernieuwbaar materiaal. Voor beton is de vraag in 2050 ongeveer 14.000 kton en het aanbod aan circulair materiaal plm. 4.000 kton. Dat betekent dat wanneer de winning in Nederland stopgezet wordt het materiaal uit het buitenland gehaald moet worden of dat deels de keten vervuild wordt door niet zuiver recyclede materiaal. Beiden niet duurzaam. Dus de industrie moet aan de bak om op zoek te gaan naar alternatieven. In de betonindustrie worden nieuwe vulstoffen ontwikkeld. Goed om in de gaten te houden: alle delfstof winning in Nederland dient naast het oogsten van delfstoffen ook andere maatschappelijke doelen: aanleg nieuwe natuur, betere waterberging of recreatieplekken.

Verrassende innovaties bij Sibelco
De steengroeve in Winterswijk: het kalksteen van 240 miljoen jaar oud komt daar aan de oppervlakte. Begonnen als werkgelegenheidsproject in de economische crisis van de jaren ’30. Vroeger veel als meststof gebruikt (kalk) en nu vaak als vulmiddel voor asfalt en betonindustrie.
Gerard ten Dolle is als chemisch technoloog sinds de jaren ’90 site-manager van dit onderdeel van een wereldwijd bedrijf Sibelco. Veel (chemische technologie) die er bijvoorbeeld toe leidt dat er in Japan betonnen brugpijlers zijn, zo hoog als de Eiffeltoren. Dat komt omdat er lichtere maar ook sterkere betonsoorten gebruikt worden.
Ook hier heeft de Steengroeve een maatschappelijke functie: Natura2000-gebieden mee helpen aanleggen en beheren, wetenschappelijk onderzoek en de museale functie in Naturalis, steengroeveconcerten.

Ecovriendelijk mijnen
De discussie gaat dan natuurlijk over de transitie waar we in zitten: die van lineaire economie via economie mèt recycling naar circulaire economie. Oftewel: kunnen we helemaal zonder delfstoffen en kan alles (via nieuwe ontwerpprocessen) circulair en biobased?
Natuurlijk moet het ook minder (veel ouderen wonen te groot), maar vooral anders bouwen is de oplossing. Daarbij helpt de enorme innovatie kracht van bedrijven die –gedwongen door wetgeving steeds meer werk maken van duurzaamheid en circulariteit. Twee voorbeelden van bedrijven “om de hoek” lieten zeer boeiende presentaties en prestaties zien.

De presentatie met veel illustraties is terug te vinden op:

www.koppelkerk.nl