Het boek over de familie Der Weduwen wordt 31 maart gepresenteerd. Foto: PR
Het boek over de familie Der Weduwen wordt 31 maart gepresenteerd. Foto: PR

Dochter van een held en tegelijkertijd ook ‘slachtoffer’

Cultuur

WINTERSWIJK/AALTEN - Op vrijdag 31 maart vindt in het gemeentehuis van Aalten de presentatie van het boek: ‘Johannes der Weduwen, een vader voor velen’ plaats. Geschreven door Winterswijker Henk Vis. Daaraan voorafgaand wordt er een ‘Stolperstein’ gelegd voor Landstraat 41 in Aalten, waar dokter Der Weduwen praktijk aan huis had en tijdens de oorlog onderduikers en geredde dwangarbeiders heeft ondergebracht. Stolpersteine zijn bedoeld om even bij stil te staan.

Door Clemens Bielen

Veelzijdig schrijver Henk Vis heeft er voor gekozen om het verhaal over de familie op te schrijven vanuit de herinneringen en ervaringen van jongste dochter Marion der Weduwen. Het boek bevat vele illustraties van historisch materiaal en van het familiearchief.

In Aalten was huisarts Johannes der Weduwen begaan met het lot van de slachtoffers van de oorlog. Dat heeft geleid tot vele benamingen: ‘Dokter van het verzet’, ‘de engel uit de Achterhoek’, ‘dokter der illegaliteit’, ‘dokter van de onderduikers’.
Het maakte hem geliefd bij de Aaltense bevolking, die tijdens zijn ziekte – hij heeft in 1941 met een zware longontsteking op de rand van het graf gestaan - de straat voor zijn huis met stro bedekte om de verkeersgeluiden te dempen voor de doodzieke dokter. Door zijn verzetswerk legde hij helaas tegelijkertijd ook een stempel op het leven van zijn gezin

De keerzijde van de medaille
Hoewel de titel suggereert dat het een biografie is van Johannes der Weduwen, is het eerder een biografie van zijn jongste dochter. De vraag doet zich voor, hoe het is om een vader te hebben, die zich inzet voor het vaderland, en niet alleen zijn eigen leven, maar ook dat van zijn kinderen op het spel zet? Hij was een vader voor velen.

Vis: “Het was een heel betrokken en vrolijke vader, een creatief man. Hij tekende en schilderde, schreef gedichten en toneelstukjes, die in huiselijke kring werden opgevoerd samen met het personeel. Een veilig thuis.
Dat veranderde toen de oorlog steeds heftiger werd en het werken voor de illegaliteit steeds meer ruimte ging innemen. Ook letterlijk.”

Voor Marion, meisje van 6-7 jaar, was het bijvoorbeeld beangstigend dat er in een kamer allemaal mensen op de grond lagen te slapen. Sterk verzwakte opgevangen en ondergedoken dwangarbeiders; ze stonken en namen luizen en schurft mee. Regelmatig kwamen er ook Duitse soldaten controleren; eenmaal werd het slot van de voordeur kapot geschoten.

De ‘Trappedoelie’ 
Marion der Weduwen: “Dat ons huis voor mij als kind een onveilige plaats werd in de oorlogsjaren, heeft mijn leven sterk beïnvloed. De zoldertrap naar de onderduikers was een no-go gebied en werd afgeschermd door een gefingeerd duister figuur: de ‘Trappedoelie’. Mijn vader had een liedje over hem gemaakt, dat hij regelmatig zong. Wij waren heel erg bang voor die griezelige zolderbewoner. Het gevoel van geborgenheid ontbrak bij ons en dat heeft vooral na zijn dood ons gezin verscheurd. Pas veel later begreep ik dat op zolder geen Trappedoelie huisde, maar dat er onderduikers woonden.
Maar waar was mijn papa van de liedjes en toneelstukjes, van de cello en de autoritjes en van het lekkerste hapje van zijn toetje?’

Slachtoffer van een geallieerde luchtaanval
De gebeurtenissen rond de dood van dokter Der Weduwen waren tot nu toe aanleiding tot diverse theorieën. Zeker was wel dat er een aanval door geallieerde jachtbommenwerpers bij betrokken was, maar of de ‘dokter der illegaliteit’ door het vliegtuig dodelijk getroffen was of dat hij vermoord is door zijn Duitse begeleiders in de auto bleef enigszins in nevelen gehuld.

Henk Vis: “Ik kwam in contact met luchtvaartonderzoeker Karl Lusink, die zich bezighoudt met alle vliegbewegingen in WO II. Lusink kon melden dat er op 23 januari vier geallieerde jachtbommenwerpers op de terugweg van een bombardement verkeer aanvielen op de weg tussen Apeldoorn en Amersfoort. Het is vrijwel zeker dat de dokter daardoor is omgekomen.”

De condoleancebrieven
De reacties op het werk van haar vader waren in het gezin verschillend. De jongste broer heeft het zijn vader altijd min of meer verweten. Hij bracht het gezin in gevaar en zijn dood heeft het gezin verscheurd. Alle kinderen waren beschadigd door de gebeurtenissen.
Toen Marion der Weduwen naar aanleiding van het boek eindelijk de moed kon opbrengen om de condoleancebrieven na de dood van haar vader te lezen, heeft dat haar duidelijkheid gegeven en haar ook wel trots gemaakt. “Pas in mijn ouderdom heb ik het gevoel van veiligheid herwonnen. Hij wilde slechts goed doen.”

Formaat en kaft van het boek zijn symbolisch voor de herinnering aan haar vader. “Als ik een boek over mijn vader lees, wil ik niet iets hards in mijn handen hebben en ik moet een boek hebben waarmee ik rustig op de bank kan gaan zitten.” Henk Vis heeft haar wensen ingewilligd, al weet ze dat nog niet.

Vanaf 1 april is het boek te koop bij Boekhandel Kramer in Winterswijk en bij het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten.

Het boek van Henk Vis wordt 31 maart gepresenteerd. Foto: Clemens Bielen

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant