Afbeelding

Oerend Smart | In naam van je kinderen

Opinie

Regeren is vooruitzien. De grote problemen waar we voor staan - neem klimaatverandering - maken ons daar meer dan ooit op attent. Terwijl de uitdagingen in het heden vragen om lange termijn-oplossingen, stuurt datzelfde hypersnelle heden voortdurend aan op korte termijn-denken en -doen. Hoe trainen we, met de verkiezingen op komst, onze lange termijn-spier?

Het is een wonderlijke paradox: begiftigd met zoveel hersenen, lijkt de mens zo weinig in staat om echt zinvol gebruik van ze te maken. Dikwijls moet iets eerst gruwelijk escaleren voordat we de noodzaak voelen om te veranderen. Publieksfilosoof Roman Krznaric ging op onderzoek uit. Eén van de oorzaken ligt in onze mentale programmering. Ons brein bestaat gechargeerd gezegd uit een ‘marshmallow’-deel dat gericht is op korte termijn-bevrediging en uit een ‘eikel’-deel dat in staat is ver vooruit te denken en te plannen. We hebben een sprintbrein én een marathonbrein.

Met een mailtje hier, een appje daar en de voortdurende stortvloed aan pushberichten van social media draait ons persoonlijke verslavingsgevoelige marshmallow-brein overuren. Ook op collectieve schaal regeert vooral ons sprintbrein met regeerperiodes van vier jaar, onze focus op het laatste nieuws en sturing op kwartaalcijfers. ‘De grote ironie van onze tijd,’ schrijft antropologe Mary Catherine Bateson, ‘is dat we langer leven maar korter denken.’

Maar het kan ook anders. Onze voorouders bewezen het met de bouw van kathedralen, Chinese Muur en Deltawerken. Het eikelbrein wordt belichaamd in het verhaal van de herder die elke dag een eikel plantte en zo na enkele decennia een enorm eikenbos had aangelegd. Of in de besluitvorming van inheemse volkeren die zeven generaties vooruitdachten voordat ze collectief een beslissing namen.

Ik noemde het al: voordat we onze oude koers verleggen, moeten we eerst de noodzaak voelen. We zijn niet zulke rationele wezens als we lange tijd dachten. Met alleen lange termijn denken komen we er niet. Hoe zorgen we er dus voor dat we meer op de lange termijn voelen? Wat kan ons in beweging zetten met het oog op de toekomst, nu we minder verbinding voelen met God om kathedralen te bouwen, met Moeder Natuur om goede rentmeesters te zijn en ons in al onze mondigheid minder onderdaan voelen om zomaar de bouw van een Chinese Muur of grote windmolen in onze achtertuin toe te staan? Is er nog iets waar vandaag de dag ons hart naar uitgaat, dat toekomstgericht is en waar we ons verantwoordelijk voor voelen? Gelukkig wel.

Stem 17 maart voor de verandering eens niet in naam van jezelf, maar in naam van je kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Wat voor wereld wens je hen toe? Benieuwd of we dan nog steeds met droge ogen kunnen stemmen op partijen die niet voorop hoeven te lopen in klimaatmaatregelen en de grote problemen voor zich uit blijven schuiven. Nu we aan de hand van veelvuldig wetenschappelijk onderzoek weten wat ons te wachten staat als we niet snel in actie komen - opwarming van de aarde met als gevolg een stijgende zeespiegel, extreme droogte, voedseltekorten, klimaatvluchtelingen en ontwrichting - is wegkijken geen optie meer. Het enige dat we dan nog tegen ons nageslacht kunnen zeggen is: ‘wir haben es gewusst’.

Sylvia Heijnen is oprichter van de Koppelkerk - vrijplaats voor kunst en cultuur in Bredevoort

Advertenties doorgeplaatst vanuit Aalten Vooruit