Eenvoud en geluk in de jaren vijftig en zestig

Herinneringen aan het leven op boerderij Nieuw-Tammel in Lintelo

Door Bernhard Harfsterkamp

AALTEN – In “Een schone erfenis is u geworden. Kroniek van een Achterhoekse plattelandsjeugd 1950 – 1970” blikt Gerrit Wildenbeest terug op de eerste 20 jaar van zijn leven. Hij werd geboren op de boerderij Nieuw-Tammel in de buurtschap Lintelo. In de jaren vijftig was het leven op de boerderij nog eenvoudig. Er was nog geen elektriciteit en water. Er was nog geen trekker en auto. Het is een leven dat vele mensen van nu zich nauwelijks nog kunnen voorstellen. Wildenbeest beschrijft het levendig, waardoor de lezer met hem mee gaat terug in de tijd.

Doctoraalscriptie over scholtenboeren Winterswiijk
Wie geïnteresseerd is in streekgeschiedenis zal de naam Gerrit Wildenbeest bekend voorkomen. In 1983 verscheen “De Winterswijkse Scholten: Opkomst, bloei en neergang”. Het boek was een gewijzigde versie van zijn scriptie, die hij schreef als afsluiting van zijn studie culturele antropologie. Zijn interesse in de Scholten werd gewekt door een herenboer in de buurt van Nieuw-Tammel. Die was volgens eigen zeggen een ver familielid van de mysterieuze Winterswijkse Scholten. Het verhaal dat Wildenbeest over de Scholten schreef klopt volgens de schrijver nog steeds. Recentere publicaties over dit onderwerp hebben daar niets aan veranderd, al was er na het verschijnen van het boek wel enige detailkritiek. “Ik heb alle verhalen daarna gelezen. Mijn lijn wordt niet bestreden, al vergeet men soms mijn boek als bron te vermelden.”

Een harde idylle
In zijn nieuwe boek keert hij terug naar zijn geboortestreek. “Sinds een aantal jaren ben ik gepensioneerd. Ik ging toen nog meer nadenken over mijn bijzondere jeugd..” Omdat er nog steeds familie woont op Nieuw-Tammel komt Wildenbeest nog regelmatig op zijn geboorteplek en dan wordt er met zijn broer en zussen vaak gesproken over hun jeugd. “Als ik dan een herinnering ophaalde zeiden zij soms: dat was helemaal niet zo. Dan ging ik dat verder onderzoeken ” Zo ontstond langzamerhand een verhaal over het leven op de boerderij nabij de Keizersbeek, die in zijn jeugd nog kronkelde. Wildenbeest noemt het “een harde idylle”, die hij beschrijft. Het verhaal is ook representatief voor wat veel boerenkinderen in de jaren 50 en 60 meemaakten. Zelfs voor dorpskinderen die in die tijd opgroeiden bevat het boek veel herkenbare elementen. Toch is het geen nostalgisch boek. Het geeft een mooi tijdsbeeld, dat voor jongere mensen eveneens de moeite waard is.

Echte onafhankelijke boer
Net als alle boerenkinderen ging Wildenbeest naar de lagere landbouwschool, die hen voorbereidde op een leven als boer. Gerrit Wildenbeest was de oudste zoon. Toch volgde hij zijn vader niet op, zijn broer wel. ““We konden beiden goed leren, maar mijn broer had meer boerenbloed. En mijn vader was niet zo traditioneel.” Nieuw-Tammel was in die tijd voor Achterhoekse begrippen een middelgrote boerderij. De 14 hectare akkers en weilanden leverden het voedsel dat nodig was voor de veestapel. De opbrengsten waren laag, maar de kosten ook. Zijn ouders breidden pas uit als er wat gespaard was in de jaren dat er goed geboerd werd. Zijn vader had geen lening van de bank. In de buurt werd hij beschouwd als een man met geld. “Het was een andere manier van boeren met hard werken. Maar mijn vader was wel echt onafhankelijk en vrij.” Zijn boek geeft volgens Wildenbeest daarmee ook een beetje kritiek op de huidige landbouw, waar veel boeren aan de leiband moeten lopen van externe financiers als banken en toeleveranciers.

Na 50 jaar in het westen nog steeds Achterhoeker
Gerrit Wildenbeest leerde door en ging naar de Middelbare landbouwschool en daarna naar de Hogere landbouwschool in Dronten. Hij zat er op een internaat met leerlingen uit heel Nederland. “Daar ging het verkeerd. Daar heb ik langzamerhand de grote wereld ontdekt.” Hij ging naar Amsterdam om culturele antropologie te studeren en werkte daarna als onderzoeker aan de Landbouw Universiteit Wageningen en als agrarisch journalist. Wildenbeest voelt zich nog steeds Achterhoeker. “Het is goed om te weten waar je vandaan komt en te weten wat ik heb meegenomen naar het westen.” Daar woont hij alweer 50 jaar, maar zoals hij in het laatste hoofdstuk van het boek beschrijft blijft hij daar de Achterhoeker, alleen al vanwege zijn accent. “Dat raak je niet meer kwijt en dat geeft automatisch een band.” Terugkeren naar de Achterhoek zal hij waarschijnlijk niet. Hij heeft een vriendenkring opgebouwd in Lisse, waar hij nu woont. Hij heeft in westen van het land zijn vrouw ontmoet en er kinderen gekregen. Zijn geboortestreek blijft wel een plek waar hij regelmatig terugkomt. Dat leverde een fraai boek op over het plattelandsleven van weleer.

“Een schone erfenis is u geworden. Kroniek van een Achterhoekse plattelandsjeugd 1950 – 1970” verscheen bij uitgeverij Fagus in IJzerlo en is voor 20 euro te koop in de boekhandel of te bestellen via info@fagus-uitgeverij.nl