Dichterbij | Verbeelding

Verbeelding

In onze gemeente staan tientallen beelden in de buitenruimte. Beelden die iets verbeelden van de gedachten en gevoelens van een kunstenaar. Beelden die een gebeurtenis of een idee uitdrukken, verbeelden, in steen, glas, metaal of hout. Daarmee vertellen ze iets over ons, onze tijd, onze opvattingen, waarden en normen, onze gemeenschap. Of over die van ons voorgeslacht.
Ik was eens in Estland op vakantie. In een museum in de hoofdstad Tallinn stond in de tuin een grote verzameling beelden uit de Sovjet-tijd. Joekels van beelden met de stoere koppen van Marx, Lenin, Engels en Stalin. Op zich mooie beelden maar ze staan wel ergens voor, namelijk het communisme, de terreur en de annexatie van die Baltische staat door Sovjet-Rusland. Wat doe je met dergelijke beelden nu de Sovjet-Unie ten onder is gegaan en Estland zich heeft afgescheiden van Rusland? Weghalen en omsmelten of juist laten staan? Het is begrijpelijk dat gezien de pijn, het verdriet en de schaamte over wat er in die tijd gebeurd is - denk aan de collaboratie met de communistische overheid - de beelden niet meer op prominente plekken staan.
Ik vond het een mooi idee dat ze in een museumtuin verzameld zijn. Je verleden, hoe pijnlijk ook moet je wel onder ogen blijven komen.
Dat geldt ook ons eigen koloniale verleden of de schaduwkanten van de Tachtigjarige Oorlog (de verwoestingen in de Achterhoek en de vervolging van katholieken). We denken nu genuanceerder over onze geschiedenis, maar het wegpoetsen van ons verleden is geen goed idee. Zo’n beeldenverzameling laat ook zien hoe relatief veel dingen zijn, onze opvattingen maar zeker ook de smaak van mensen verandert. Kijk maar eens naar de oorlogsmonumenten. Die zijn er in de loop der jaren vaak heel anders uit gaan zien. Soms verbeelden ze onze gemeenschap die niet opgaf en de vijand wist te weerstaan. Andere beelden verbeelden vooral het verdriet en de pijn van gewone burgers. In de eerste decennia na de oorlog was er weinig aandacht - en begrip - voor het lot van onze joodse medeburgers en dat van Roma, Sinti, gehandicapten en homoseksuelen. Monumenten die daar aandacht voor vragen zijn veelal van recente datum.
Bijzonder eigenlijk dat we pas ruim 75 jaar na het wegvoeren van onze Joodse burgers een Nationaal Holocaust Monument in Amsterdam gaan plaatsen. Goed om eens met deze ogen naar onze eigen beelden te kijken. Wat wilde men er in uitdrukken? En wat zegt dat dan over hen en over ons?