Tentoonstelling Sporen van de Vrijheid: Sinan Can

DINXPERLO - De tentoonstelling Sporen van de Vrijheid in het Grenslandmuseum zou op 29 maart feestelijk worden geopend. Helaas gooide het coronavirus roet in het eten. De voorbereidingen zijn stopgezet en het opbouwen van de tentoonstelling is gestaakt. Als de maatregelen rondom het virus worden versoepeld wordt dit jaar een moment gehouden voor alle betrokkenen bij en deelnemers aan de expositie, dan zal de tentoonstelling ook te zien zijn. Daarnaast is een compactere versie in de vorm van een reizende expositie te zien in Nederlandse en Duitse gemeenten. Om alvast een tipje van de sluier op te lichten worden enkele ‘hoofdrolspelers’ van Sporen van de Vrijheid voorgesteld. Ditmaal is dat Sinan Can.

Toen Sinan Can, documentairemaker en journalist, werd gevraagd om mee te doen met de expositie Sporen van de Vrijheid aarzelde hij niet. Hij zegt: “Ik doe mee omdat ik alles wat met vrijheid te maken heeft belangrijk vind.” En hij vervolgt: “Ik vind al heel lang dat 4 en 5 mei verplichte vrije dagen moeten worden. Religieuze dagen, dat moeten mensen allemaal zelf weten. De één viert Kerstmis, de andere Suikerfeest of Chanoeka en ga zo maar door. Maar 5 mei gaat over vrijheid en dat gaat ons allemaal aan, welk geloof, etniciteit of cultuur je ook hebt. Laten we op 4 mei nog intenser herdenken en 5 mei nog uitbundiger vieren. Eén keer per jaar stil staan bij onze vrijheid en wat dat betekent.”

De 42-jarige Nijmegenaar groeide op in een links Turks gezin, hij studeerde journalistiek in Tilburg. Hij is een veelgeprezen en onderscheiden documentairemaker. Hij verdiepte zich voor de documentaireserie Bloedbroeders (2015) in de rol van zijn familie in de Armeense genocide van 1915. Het kwam hem op serieuze bedreigingen te staan uit de Turkse hoek, waar de volkerenmoord niet wordt erkend. Bij het grote publiek scoorde het tweeluik ‘Sinan zoekt de Klas van Elias’ op NPO 2. Samen met de uit het verwoeste Syrische Aleppo gevluchte jongen uit Enschede ging de journalist aan de hand van een klassenfoto op zoek naar vroegere klasgenoten, over de hele wereld. Sinan heeft nog regelmatig contact met Elias. “We zijn een paar weken intensief met elkaar opgetrokken”, aldus Sinan. Hij vervolgt: “Iedereen voelde sympathie voor Elias. Twee jaar in Nederland, goed de taal spreken, hij probeert er echt iets van te maken. Dan ben je 'likeable'.”

Sinan Can werkt regelmatig in conflictgebieden. Voor hem zijn de gevaren geen reden om met het werk te stoppen. Hij legt uit: “Je leert er mee omgaan. Ik hoef niet dood, maar het leven houdt op wanneer het ophoudt. Je hebt het niet in de hand.” Hij heeft in de loop der jaren leren relativeren. “Dan snap ik even niet hoe druk mensen zich maken als een trein tien minuten later vertrekt. Maar ik oordeel niet, misschien is iemand op weg naar de belangrijkste afspraak van zijn leven. Weet ik veel?” Over vrijheid en onvrijheid: “Ik ben geboren in 1977, de tweede wereldoorlog lag toen al 32 jaar achter ons. Ik leef al 42 jaar in een veilig en vrij land en het is zo vanzelfsprekend geworden, dat het al niet meer bijzonder is. Onvrijheid begrijp je pas als je in oorlogs- en conflictgebieden komt en in dictaturen, dan zie en voel je dat het niet vanzelfsprekend is.”

In de expositie Sporen van de Vrijheid vertellen negen personen hun verhaal. Soms komen zij aan het woord via een ander die het levensverhaal heeft opgetekend en daarvan wil getuigen in de expositie. Het zijn de verhalen van hen die onvrijheid hebben beleefd en keuzes moesten maken, soms met gevaar of ten koste van het eigen leven. Het zijn verhalen die ons ook in de huidige tijd aanspreken, ons om een stellingname vragen. De tentoonstelling Sporen van de Vrijheid laat zien dat vrijheid iets is dat door iedereen wordt gewenst, ongeacht de tijd waarin men leeft of het land waar men vandaan komt. Eens te meer wordt duidelijk dat vrijheid, in welke vorm dan ook, niet vanzelfsprekend is en dat het te allen tijde moet worden bevochten en gekoesterd.