Columns

Uut 't Wald | Afgaonde tied

wo 27 nov 2019, 18:09

Afgaonde tied

'Buiten is het al kerst!' roept Intratuin me in de mailbox toe. En inderdaad, nog maar een week of vier, dan is het alweer winter. En kerstmis dus.
Intratuin zou graag zien dat ik nu al (hun) lichtjes in de tuin hang, maar daar begin ik niet aan. Nog niet tenminste. Eerst nog maar even genieten van de herfst. Die was dit jaar toch al zo laat. Met die prachtige kleuren tenminste, qua weer hadden we niet te klagen. (Of juist wel, 't is maar hoe je het bekijkt).
In onze streektaal hebben we het meestal over de harfs of de harfst, als we het najaar bedoelen. Maar ook wel over harfsttied. In Zutphen spreekt men meestal over het naojäör. (Let op die puntjes op de ao, alleen een Zutphenaar kan ze uitspreken).
Naarmate het najaar vordert leveren we steeds meer licht in. Zou daar die oude en nooit meer gehoorde uitdrukking afgaonde tied vandaan komen?
Als iets gebeurt in dit jaargetijde zeggen we in het Nederlands dat het in de herfst is. Een andere uitdrukking kent die taal niet. In het Achterhoeks kunnen we natuurlijk ook wel in de harfs(t) zeggen, maar dat is een voorbeeld van vernederlandsing. Eigenlijk is het 's harfs. Of 's harfsens, zoals ze vooral in de noordelijke Achterhoek zeggen. Rond Toldijk zegt men vanouds hetzelfde, maar dan met weglating van een paar letters: 's arsens. Rond Groenlo en Lichtenvoorde tenslotte komt de des-vorm weer niet voor. Daar zeggen de dialectsprekers in de harfstdag.

reageer als eerste